«دلایلی محکم مبنی بر ایرانی بودن آیین «فتوت» وجود دارد که ثابت میکند این آیین از دیرباز در بین ایرانیان به اشکال گوناگون اجرا و به آن عمل میشده است.»
به گزارش ایسنا، مریم نعمت طاووسی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که در نشست «پهلوانی و جوانمردی در ایران» سخن میگفت، با اشاره به جنبههای پهلوانی و جوانمردی در ایران اظهار کرد: پهلوانی و جوانمردی دو ویژگی هستند که در بسیار از مواقع در کنار هم آورده میشوند، اما نسبت این دو واژه از نظر اصطلاح و کاربرد چندان روشن نیست.
به گفته وی، زمانی که از نزدیک و با دقت بیشتر این دو اصطلاح را بررسی میکنیم، با برخورد به واژگانی مانند «عیاری» و «فتوت» دریافتِ نسبت و رابطه پهلوانی و جوانمردی اندکی دشوارتر هم میشود.
به گفته او، یکی از ویژگیهای بنیادین که در اندیشه و منش ایرانی، پهلوان را از قهرمان جدا میکند این است که پهلوان جوانمرد نیز هست، اما برای قهرمان چنین الزامی وجود ندارد.
وی با اشاره به نمودهای پهلوانی در ایران باستان اظهار کرد: ایزد مهر که پیش از زرتشت در اندیشه و باورهای اقوام آریایی حضور داشت پس از رواج آیین زرتشت، بار دیگر در دوران هخامنشی به عنوان ایزدی نیرومند در کنار اهورامزدا قرار گرفت. این ایزد دارای صفاتی روحانی، جنگاوری و شهریاری بود و باور به وی در دوران اشکانیان چندان قدرت گرفت و گسترش یافت که باور به اهورا مزدا و پرستش وی را در سایه قرار داد .
او با اشاره به اینکه تشکیلات یا سازمان پهلوانی که شاید بتوان آن را نخستین سازمان به اصطلاح جوانمردی خواند در دوران اشکانیان شکل گرفت، گفت: اعضای این گروه مهر را الگوی خود قرار داده بودند و با رشادت و تدبیر در مسائل اجتماعی دخالت میکردند و گاه با زورگویان در میافتادند و شهری را از دست زورگویان بیرون میآوردند یا با تردستی اموال به غارت رفته مظلومان را از ظالمان بازپس میگرفتند.
وی از گرشاسپ به عنوان نخستین «پهلوان ایرانی» نام برد که کارکرد اصلیاش به نظم درآوردن آشوب بود و از رویدادهایی که بر وی میگذشت، معلوم میشد که او تندخو بوده است.
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان اینکه آیین جوانمردی پس از اسلام بیشتر با آیین «فتوت» شناخته میشود، گفت: دربارهی این آئین دو دیدگاه وجود دارد، ریشهی اولی را در اسلام و ریشه دومی را در ایران میدانند.
به گفته او، واژهی «فتوت» در جهان عرب پیش از اسلام گاه برای اشاره به ارزشهایی چون سخاوت، مهماننوازی، شجاعت و همبستگی دارد. در همین ارتباط اهمیت ذکر نام و بعد ها لقب امام علی (ع)به عنوان «سید الفتیان» کاملا مشهور است .
نعمت طاووسی همچنین اظهار کرد: به نظر میآید که استفاده از واژه فتوت با مفاهیم سازمانی و اجتماعی در بیرون از شبه جزیره عربستان، در ایران و عراق پدیدار شد و احتمالا تحت تأثیر نهادهای ریشهدار کهن مانند آیین جوانمردی بوده است.
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری در تأیید منشاء ایرانی «فتوت» به آیین «تشرف» اشاره کرد و گفت: برای ورود اعضای جدید به این آیین مراسمی اجرا میشود که شامل بستن یک کمربند (شد) سهبار به دور کمر عضو جدید برای نشان دادن سه مرحله عمل و معرفت دینی است که با عنوان شریعت، طریقت و حقیقت شناخته میشود .
به گفته او «شد»، شباهت روشنی با کشتی (کمربندی که امروزه زرتشتیان هنگام پانزده سالگی به نشانه بلوغ و کمال بر کمر میبندند) دارد این کمربند هم سه بار دور کمر پیچیده میشود تا نشانی از سه اصل گفتار نیک، کردار نیک، و اندیشه نیک باشد .
نعمت طاووسی، دلیل دیگر ایرانی بودن آیین فتوت را در این دانست که در مراسم زورخانهای شلواری مخصوص با عنوان سروال پوشیده میشود که مخصوص سلحشوران و جنگجویان آسیایی و خاصه ایرانیان بوده و در میان اعراب رواج نداشته است .
او اظهار کرد: شباهت و پیوند آیینهای جوانمردی با ورزشهای زورخانهای از آن جاست که نماد، پهلوانان مردمی هستند و نه پهلوانانی که د رجهان اسطوره شناخته شدهاند.
منبع: aftabir
