مراسم یکصدمین سالگرد کشتار ارامنه در امپراتوری عثمانی با حضور سران و مقام‌های کشورهای مختلف جهان در ایروان، پایتخت ارمنستان برگزار شده است.

همزمان در ترکیه هم مراسمی با حضور مقام های این کشور به بزرگداشت ارامنه برگزار شده است. تجمعاتی هم در لبنان، بیت المقدس و تهران برگزار شد.

در مراسم ایروان روسای جمهوری فرانسه، روسیه، قبرس و صربستان و هیات‌هایی از کشورهای دیگر حضور یافتند.

سرژ سرکیسیان، رئیس جمهور ارمنستان ضمن قدردانی از رهبران شرکت کننده در مراسم گفت: “شناسایی نسل‌کشی، ادای دین به مردم ارمنستان و شهیدان ما نیست. شناسایی نسل‌کشی پیروزی وجدان انسانی و عدالت بر نفرت و نامداراگری است.”

فرانسوا اولاند، رئیس‌جمهوری فرانسه در این مراسم گفته است که کشتار ارامنه باید به عنوان ‘نسل‌کشی’ ارامنه مورد شناسایی قرار گیرد.

ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه نیز گفت جهان باید هر کاری بکند تا مانع از تکرار رویدادهای فاجعه‌بار سال ۱۹۱۵ شود. آقای پوتین افزود کشورش عزادار قربانیان “نسل‌کشی” ارامنه است و گفت “هیچ توجیهی برای کشتار جمعی انسان‌ها وجود ندارد و نمی‌تواند وجود داشته باشد.”

روسیه و فرانسه از جمله کشورهایی هستند که کشتار ارامنه را به عنوان نسل‌کشی پذیرفته‌اند.

احمد داوود اغلو نخست وزیر ترکیه در مراسمی در ترکیه گفت که کشورش “در رنج ارامنه شریک است.” اما او بار دیگر بر موضع ترکیه دایر بر اینکه آن کشتار نسل کشی نبوده تاکید کرد.

ارمنستان می‌گوید حدود یک و نیم میلیون ارمنی توسط نیروهای عثمانی در جریان جنگ جهانی اول کشته شدند.

ارمنستان خواهان شناسایی رسمی این کشتار به عنوان نسل‌کشی است اما ترکیه اتهام نسل کشی و کشتار برنامه‌ریزی شده صدها هزار ارمنی در زمان تجزیه امپراطوری عثمانی را نمی‌پذیرد.

ترکیه کشته شدن این تعداد ارمنی را رد می‌کند و می‌گوید گروهی از ارامنه و ترک‌ها در شرایط بحرانی ناشی از جنگ جهانی اول به دلایل مختلف از جمله بیماری و گرسنگی جان خود را از دست دادند.

طی روزهای اخیر شماری از کشورها و نهادها این کشتار را به عنوان نسل‌کشی به رسمیت شناخته‌اند. پاپ فرانسیس رهبر کاتولیک‌های جهان در مراسمی در واتیکان با استفاده از عبارت نسل‌کشی باعث خشم ترکیه شد.

نمایندگان مجلس اتریش در قطعنامه مشترکی، کشتارهای سال ۱۹۱۵ را ‘نسل‌کشی’ خوانده و یک دقیقه به یاد کشته‌شدگان سکوت کردند.

یوآخیم گاوک رئیس جمهوری آلمان نیز کشتار ارامنه به دست ترک‌های عثمانی را “نسل‌کشی” توصیف کرده است. آلمان و اتریش در زمان جنگ جهانی اول از متحدان امپراتوری عثمانی بودند و این برای اولین بار است که این دو کشور از این واژه استفاده می‌کنند.

مجلس بلغارستان، نیز برای اولین بار امروز در قطعنامه‌ای کشتارهای سال ۱۹۱۵ را “کشتار جمعی” خوانده است.

در ایران در شهرهای تهران، اصفهان و تبریز مراسمی در این خصوص برگزار شد. در تهران، در برابر سفارت ترکیه در ایران، تجمعی برگزار شده است.

باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا هم در بیانیه ای در مورد آن کشتار فقط از آن به عنوان “یکی از بدترین جنایات قرن بیستم” یاد کرد بدون آن که از واژه نسل کشی استفاده کند.

آقای اوباما در جریان مبارزات انتخابات سال ۲۰۰۸ قول داده بود که کشتار ارامنه را به عنوان نسل کشی به رسمیت بشناسد و در بیانیه تازه اش گفت: “من همواره موضع شخصی خودم درباره آنچه در ۱۹۱۵ اتفاق افتاده را بیان کرده ام، و نظرم تغییری نکرده.”

با این حال اینکه او به عنوان رئیس جمهور حاضر نیست آن واقعه را نسل کشی بخواند باعث خشم ارامنه شده. مقام های کاخ سفید گفته اند که در شرایط فعلی نمی خواهند با نسل کشی خواندن واقعه باعث خشم ترکیه – از متحدانی که به آن نیاز دارند – شوند.

برایان آردونی مدیر انجمن ارامنه آمریکا در بیانیه ای گفت:‌ “بالانس های زبانی رئیس جمهور اوباما در مورد نسل کشی ارامنه برازنده معیارهایی که خود او تعیین کرده و شایسته یک رهبر جهان نیست.”

۲۴ اوریل ۱۹۱۵

روز ۲۴ آوریل سال ١٩١٥ چند صد تن از اعضای برجسته جامعه ارامنه ساکن قسطنطنیه (استانبول امروز)، پایتخت امپراتوری عثمانی، بازداشت شدند و بسیاری از آنان به قتل رسیدند. ارامنه این روز را آغاز نسل‌کشی ارامنه می‌دانند و هر ساله، مراسمی را به یادبود آن برگزار می‌کنند.

دولت ترکیه می‌گوید در جریان درگیری‌ها و جنگ داخلی صد سال پیش، بین سیصد تا پانصد هزار ارمنی و دست کم به همین تعداد ترک جان خود را از دست داده‌اند، اما این وقایع ارتباطی به وابستگی دینی و نژادی آنان نداشته است.

نبرد گالیپولی

همزمان با مراسم یادبود کشتار ارامنه، دولت ترکیه هم امروز جمعه مراسمی را به مناسبت یکصدمین سالگرد آغاز نبرد گالیپولی برگزار کرد. قرار بود رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه، و تعدادی از مقامات خارجی از جمله ولیعهد بریتانیا، روسای جمهوری چند کشور منطقه و نخست وزیران استرالیا و زلاندنو در این مراسم شرکت کنند.

نبرد گالیپولی در روز ٢٥ آوریل سال ١٩١٥ با حمله مشترک نیروی دریایی روسیه، فرانسه و بریتانیا به شبه جزیره گالیپولی در شمال تنگه داردانل آغاز شد و هدف از آن، تسلط بر این تنگه و پیشروی و تصرف پایتخت امپراتوری عثمانی بود.

سرژ سرکیسیان، رئیس جمهور ارمنستان ترکیه را متهم کرده که برای “منحرف کردن توجه جهانی” از سالگرد کشتار ارامنه، مراسم نبرد گالیپولی را امروز برگزار کرده است.

از سوی دیگر ترکیه با خشم به سخنرانی ولادیمیر پوتین واکنش نشان داد.

وزارت خارجه این کشور در بیانیه ای نوشت:‌ “با توجه به کشتارها و تبعیدهای انبوهی…. که روسیه در یک قرن اخیر در قفقاز، آسیای میانه و اروپای شرقی مرتکب آن شده… به نظر ما این روسیه است که باید بداند که نسل کشی و ابعاد حقوقی آن چیست.”