ساری مرکز استان مازندران در شمال ایران، بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهر استان مازندران است.به مردم اهل ساری، سارَوی گفته می‌شود. همچنین ساری با بیش از ۶۰۰۰ سال قدمت، قدیمی‌ترین شهر شمال ایران می‌باشد.
ساری پایگاه آغامحمدخان کمی پیش از تاجگذاری قاجار بوده است.ساری به سه منطقهٔ شهری تقسیم می‌شود و طبق سرشماری ۱۳۹۰، جمعیت آن ۲۹۶٫۴۱۷ نفر بوده‌است.در این بخش به بناهای تاریخی که گردشگران زیادی را جذب میکند پرداخته شده است :
بانک ملی
بانک ملی ایران – شعبه میدان شهرداری ساری-۱۳۱۹
بانک ملی ساری مربوط به اوایل دوره پهلوی است و در ساری، میدان شهرداری واقع شده و این اثر در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۳۰۳۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سه گنبدان
باشکوه‌ترین یادگار باستانی ایران؛ بنایی استوار با سه گنبد پلکانی و هرمی شکل که از بن تا سر آن کمانی بوده‌است از اینرو ویرانسازی و تخریب آن بسیار دشوار بوده و در سه مرحله در زمان فتحعلی شاه و خویشاوندانش انجام شده‌است. زیر هر گنبد آرامگاه ایرج، سلم و تور (تورج) پسران فریدون شاه است و در هنگام شاهنشاهی منوچهر ساخته شد و پیرامون آن در هنگام فرمانروایی توس تکمیل شد. تا سال ۱۳۷۰ با هزار افسوس تنها چاله بزرگی از ویرانه آن در کنار میدان شهرداری و ساختمان استانداری با سبزه زار و درختان نارنج دیده می‌شد که آن هم پر شد و اکنون بوستانی هم تراز خیابان انقلاب (شاه) است؛ کهنسالی این بنا زیاد است و تاریخ دقیق آن دانسته نیست.
شاطر گنبد
شاطر گنبد یا گنبد شاطر یک بنای آرامگاهی و متعلق به قرن نهم هجری قمری برابر با عصر تیموریان در یک کیلومتری جنوب شهر ساری است این سازه تاریخی برای مدت طولانی در محاق قرار داشت و به دلیل عدم توجه به آن دچار آسیب‌های فراوان شده است. در حال حاضر اطراف و سقف این بنا درختان و گیاهان خود رو سبز شده‌اند که اگر توجه جدی نشو منجر به تخریب بنا خواهد شد.شاطر گنبد در تاریخ ۲۷ مرداد ۱۳۶۴ با شمارهٔ ثبت ۱۶۷۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کهنه باغشاه
بنیاد آن توسط پادشاهان صفوی بوده‌است و در زمان رضا شاه آن را خراب کردند و خیابان خیام کنونی را ساختند (اگرچه هنوز در خیابان خیام آثار باغ در ملک خصوصی مردم نمایان است)
نوباغشاه
بدست محمد میرزا ملک آراء در زمان فتح علی شاه ساخته شد و عمارت‌هایی شبیه چهل ستون اصفهان در آن احداث نمودند که البته در زمان رضاشاه و به دستور وی پادگان شد.
شاهزاده حسین
در محله شاهزاده حسین واقع است و بنای آن به سال ۸۹۰ برمیگردد. این امامزاده در بخش باختری ساری قرار داد.
خانه کلبادی
این مکان زیبا و قدیمی در مرکز شهر ساری و در نزدیکی میدان اصلی واقع شده است و در حال حاضر به عنوان اداره میراث فرهنگی مورد بهره‌برداری قرار گرفته و پیشینه آن یه حدود ۱۲۰ سال پیش باز می‌گردد. ویژگیهای اجزای معماری آن همچون اتاق‌ها، حجره‌ها، شاه نشین، گرمابه، اصطبل، حیاط و هنر بکاررفته بر روی پنجره‌ها و ارسی‌ها و آراستن آنها با شیشه رنگی در نوع خود بی‌نظیر است
عمارت فاضلی
عمارت فاضلی ساری یکی از جاذبه‌های گردشگری ایران به حساب می‌آید. این عمارت زیبا در محله آب انبار نو ساری واقع شده است و دارای دو عمارت مسکونی متعلق به دوره قاجار و پهلوی است.طبق اطلاعات منتشر شده توسط شرکت عمران و مسکن سازان مازندران، در حال حاضر خانه فاضلی‌ها دارای کاربری خاصی نیست و بازدید برای عموم آزاد است. هدف اصلی از بازسازی خانه فاضلی‌ها مرمت ساختمان‌های قدیمی اطراف این عمارت و رسیدن به یک مجموعه تاریخی با کاربری فرهنگی شاخص در شهر ساری است.
پل تجن ساری
این پل بر روی رودخانه‌ای به همین نام که از داخل شهر ساری و در بخش شرقی آن جاری است احداث شده است. این پل در اوایل دوره پهلوی تجدید بنا شده و در تاریخ ۸ مرداد ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۵۳۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. در گذشته و از روی سازه قدیمی پل تجن نقاشی معروفی از کمال الملک کشیده شده که در موزه آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
خانه سردار جلیل ساروی
خانه سردار جلیل مربوط به دوره قاجار و متعلق به لطفعلی خان سردار جلیل (سالار مکرم) از امرای با نفوذ ارتش وقت بود. این بنا در مرکز شهر ساری خیابان نادر (جمهوری) و در کوچه سردار واقع است. بی‌توجهی کامل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مازندران منجر به آسیب‌های زیادی به این بنای مهم عصر قاجار مازندران شده است این بنا در تاریخ ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۵۴۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
حمام وزیری
این بنا نیز در مرکز شهر ساری و در کنار خانه کلبادی قرار دارد و از لحاظ نوع معماری، مصالح و ویژگیهای ساختمانی از ابنیه دیدنی و مشهور مازندران به شمار می‌رود. ان بنا نیز متعلق به دوران قاجاریه‌است.
مسجد فرح آباد.
مجموعه تاریخی فرح‌آباد در ۲۸ کیلومتری شمال شهر ساری و در ورودی فرح‌آباد و در ۲کیلومتری ساحل دریای مازندران در محدوده فعلی روستای فرح آباد قرار دارد. این مجموعه شامل مسجد، پل، دیوارهای بر جای مانده از یک کاخ سلطنتی است که به دستور شاه‌عباس‌صفوی ساخته شده و تفرج‌گاه ساحلی صفوی بوده‌است. مسجد با ایوانهای بلند، شبستانها. حجره هاو مناره‌ها از مهم‌ترین بناهای تاریخی استان مازندران به شمار می‌رود. شاه عباس به دلیل اینکه از طرف مادر بهشهری بود علاقه فراوانی به آبادانی مازندران داشت و از این رو بناهای زیادی در مازندران احداث نمود. فرح آباد در آن زمان روستای کوچکی بود به نام طاهان که در دوره صفویه به بندری پر رونق تبدیل و به فرح آباد تغییر نام و به دارالسرور و دارالسلطنه شهرت یافت
آب انبارهای ساری
ساری در آخرین دوره دارای ۵ آب انبار معروف بوده که هم اکنون بنای ۳ آب انبار آن موجود است.
آب انبار میرزا مهدی
این بنا در مرکز شهر ساری واقع شده و مربوط به دوران افشاریه یا زندی ه می‌باشد، منبع اصلی به وسیله پلکانی به پای شیر و انبار آب دسترسی دارد. پلان آن گرد و با گنبد هلالی است که همه آن با آجر و ملاط ساخته شده و در بخش دوگانی گنبد دریچه‌هایی برای فراهم آوردن روشنائی درون آب انبار تعبیه گردیده‌است.
آب انبار نو
این آب انبار نیز در مرکز شهر ساری و در بافت قدیمی مابین خیابانهای قارن و ۱۸ دی کنونی قرار دارد و به لحاظ نوع کاربری همچون آب انبار میرزا مهدی است. بلندای آن از کف آب انبار تا سقف آن ۴۰/۲۱ متر است
دروازه‌های ساری
ساری در گذشته دارای چهار دروازه در چهار سمت شهر بوده که عبارت بودند از: دروازه بابل، دروازه گرگان، دروازه فرح آباد و دروازه نوباغشاه.
مسجد جامع ساری
مسجد جامع ساری که قدیمی‌ترین و نخستین مسجد مازندران است و قبل از آنکه به مسجد تبدیل شود آتشکده زرتشتیان بوده است. محوطه مسجد در سالهای گذشته چند بار گمانه زنی شده و آثار تاریخی بسیاری از آن خارج شد که سرنوشت بعضی از این آثار نا معلوم است.
مسجد حاج مصطفی خان
در سال هق۱۲۷۳ مسجد حاج مصطفی‌خان سورتیجی ایجاد گردید و در محلهٔ امامزاده عبدالله آن زمان و محلهٔ چهارراه برق کنونی قرار دارد. این اثر دوره قاجاریه با ملحقات و موقوفات پیرامون خود بعد از مسجد جامع ساری به عنوان بزرگترین مسجد در مرکز شهر قرار دارد.
برج رسکت
برج رسکت در چهل کیلومتری جنوب باختری شهر ساری، در یکی از روستاهای دودانگه به نام روستای رسکت قرار دارد و مسیر دست رسی به آن از ساری آغاز و پس از گذر از دو راهی کیاسر و سد سلیمان تنگه به سوی باختر منحرف می‌شود که بیشتر بخشهای آن آسفالته می‌باشد. این بنا در بخش دودانگه ساری قرار دارد و با آجر ساخته شده و رایه‌های آن شامل مقرنس کاری دو کتیبه آجری به خط کوفی و پهلوی ساسانی است. احتمالاً مقبره یکی از شهریاران آل باوند بوده و مربوط به سده پنجم هجری قمری است.[۳۷]
در سال ۲۳۱ خورشیدی برابر با ۲۳۷ قمری شهاب‌سنگی در منطقه فریم سقوط کرد که به نام شهابسنگ اسپهبد شروین خوانده شد. برخی پژوهشگران برج رسکت را یادمانی چند منظوره در نزدیکی محل سقوط این شهابسنگ میدانند.
امامزاده عباس
در حاشیه شمالی ورودی خاوری شهر ساری واقع شده و از نظر شیوه معماری، گنبد هرمی شکل و صندوق چوبی نفیس، یکی از بناهای معروف استان مازندران است. تاریخ ساخت آن ۸۹۷ هجری قمری است و چهارامامزاده بنامهای عباس و زید و محمد و حسن در آن مدفون می‌باشند. این بنا دربلوار امام رضا منطقه‌ای به نام آزادگله ساری واقع شده‌است.
امامزاده جبار
در روستای اسپورز واقع در جنوب خاوری شهرستان ساری درکیلومتر ۵ جاده ساری به نکاء پشت پارک جنگلی شهید زارع ساری در خاور روستای اسپورز مدفون است و گفته می‌شود از نوادگان امام موسی کاظم می‌باشد.
برج سلطان زین‌العابدین
برج سلطان زین‌العابدین با گنبد مخروطی هشت‌ترک از لحاظ نوع معماری و تزئینات کاشی کاری و درب و صندوق چوبی نفیس، جز مهم‌ترین بناهای تاریخی ساری به شمار می‌رود. کتیه‌ها و کاشی کاری‌های آن زیبا بوده و یک مرقد دیگر در داخل بنام سلزان‌امیر شمس‌الدین می‌باشد. در مرکز شهر ساری قرار دارد و برج آحری آن به خاطر دارا بودن صندوق و درب چوبی نفیس دارای اهمیت است. بلندای بنا ۲۰ متر و تاریخ ساخت آن سال ۸۴۹ هجری قمری می‌باشد. امامزاده یحیی از فرزندان امام موسی‌کاظم است.
