امروزه یک اجماع جهانی در این باره وجود دارد که چنانچه به همه قابلیت های صنعت گردشگری و به ویژه گردشگری شهری توجه شود، می تواند به عنوان یکی از راهبردهای توسعه اقتصادی و فرهنگی شهرها محسوب گردد. در جهان امروز جهانگردی و گردشگری مفهوم و جریانی کاملا متفاوت با گذشته پیدا کرده است و زمینه اقتصادی آن بیش از پیش افزایش یافته است.اکنون به گردشگری به عنوان یک امر اقتصادی نگریسته می شود. در نتیجه لزوما باید در جریان کار و فعالیت خود تابع هدف معین باشد. شهرها فضای تجلی قدرت اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی و بازوی حرکتی دولت ها محسوب می شوند.
مدیریت و برنامه ریزی برای فضاهای شهری امروزه نیاز به دیدگاه های پویا و نظام یافته دارد تا به ابزارها و استراترژی های تدوین شده محرک های شهری شناسایی و در جهت پیشبرد اهداف تحریک شوند. هر منطقه با توجه به پتانسیل ها و امکانات موجود خود می تواند از طرق مختلف در محور توسعه قرار گیرد و با توسعه در یک بخش، زمینه توسعه سایر بخش ها را نیز فراهم سازد و در کنار منافع بسیاری که از نظر فرهنگی و سیاسی دارد، از جهت اقتصادی نیز باعث گشایش و رونق شود.
اکوتوریسم می تواند به عنوان محرک توسعه در این مناطق زمینه ایجاد اشتغال و درامدزایی را فراهم کرده و راهبردی برای توسعه منطقه ای باشد. در این راستا در شهرستان مهاباد نیز قابلیت های بالقوه و بالفعل فراوان برای جذب اکوتوریست وجود دارد که می توان با مطالعه و برنامه ریزی دقیق از قابلیت اکوتوریسم منطقه در جهت توسعه اقتصادی و اجتماعی شهرستان مهاباد استفاده کرد. این مقاله که حاصل روشی توصیفی تحلیلی است به شناسایی و تحلیل جاذبه های اکوتوریستی منطقه مورد نظر و نقشی که در اقتصاد آتی آن خواهند داشت، می پردازد.
بررسی جاذبه های گردشگری شهر مهاباد
گردشگری شهری یک عامل تغییر دهنده فضا در مکان ها و زمان های شناخته شده برای هر شهر و کلان شهری محسوب می شود. درواقع توریسم شهری به عنوان استفاده کننده از فضای شهری یا وزن دهی و تمرکز بخشی از فضای شهری می تواند به عنوان عامل مهم قابل توجه و بررسی باشد. هر میزان که استفاده گردشگران از این فضا و امکانات، خدمات، تسهیلات و جاذبه های شهری بیشتر باشد، فضا و ساختار فضای شهری به سمت گردشگری بیشتر تمایل دارد. به عبارتی ساختار فضای شهر استوار بر ساختار توریسم شهری است. شهر مهاباد دارای جاذبه های گردشگری بسیار زیادی است که می توان مهم ترین آنها را به شرح زیر نام برد:
محوطه باستانی برده کنته
یکی از آثار کهن و باستانی بسیار ارزشمند و باشکوه بازمانده از حکومت ماننایی ها (mannaeans) در مهاباد که با گذشت هزاران سال همچنان استوار و پابرجاست، آتشکده کهن و خاموش برده کنته است.
محوطه باستانی برده کنته در فاصله حدود 6 تا 7 کیلومتری شمال شهر مهبااد بر سر راه مهاباد به ارومیه و در نزدیکی روستای یوسفکند واقع شده است. بنای برده کنته بر دشت و ویرانه های شارویران می نگرد و در 5 کیلومتری سمت راست روستای دریاز یا دریاس قرار گرفته که بطلیموس یونانی نیز از آن با نام داریوسا به عنوان یکی از شهرهای ماد یاد کرده است و نیز مشرف بر دخمه و آرامگاه ماننایی- مادی فقره قا است.
خانه موزه استاد هیمن
سید محمدامین شیخ الاسلامی متخلص به «هیمن» فرزند سید حسن شیخ الاسلام مکری از تبار عارف و دانشمند معروف ملاجامی چوری، در بهار سال 1300 شمسی برابر با سال 1340 قمری در یکی از روستاهای مهاباد به نام «لاچین» متولد شد.
تالاب کانی برازان
تالاب کانی برازان در 30 کیلومتری شمال شرقی مهاباد در موقعیت جغرافیایی 36 درجه و 59 دقیقه و 23 ثانیه شمالی و 45 درجه و 45 دقیقه و 58 ثانیه شرقی قرار دارد. این تالاب به زودی به عنوان پناهگاه حیات وحش معرفی می شود که در صورت انجام این کار تالاب کانی برازان جزو مناطق چهارگانه کشور خواهدبود که جایگاه قانونی و تعریف شده دیگری پیدا می کند. با توجه به وجود ظرفیت های موجود این تالاب به عنوان نخستین سایت پرنده نگری کشور نیز انتخاب شدها ست.
دخمه سنگی فقرگاه
دخمه فقرگاه (به کردی: فَقرَقا)، مقبره ای مربوط به زمان مادها است و در کنار روستای ایندرقاش نزدیک شهر مهاباد قرار گرفته است. این دخمه 2 طبقه دارد. 4 ستون سنگی و 3 گور خالی داخل آن وجود دارد و از نظر حجاری و ستون بندی در رده مقبره های مهم دوره ماد است.
دریاچه سد مهاباد
سد مهاباد یکی از سدهای استان آذربایجان غربی است و در شهر مهاباد واقع شده است. سد مهاباد قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران و به وسیله مهندسان یوگوسلاویایی ساخته شده است. این سد جزو 10 سد پرآب کشور است و در حالت کلی مجموعه حجم کل ورودی سالیانه آن معادل 304.339 میلیون متر مکعب است.
مسجد جامع مهاباد
مسجد جامع سرخ مربوط به دوره صفوی است و در مهاباد، داخل شهر واقع شده و این اثر در تاریخ 25 آبان 1348 با شماره ثبت 882 به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این مسجد یکی از اقدامات مهم عمرانی بداق سلطان مکری است که در سال 1089 بنا شد و هم چنان پابرجا است. مسجد جامع مهاباد تقریبا در مرکز شهر و در داخل بافت قدیم آن قرار دارد و بر اثر تغییر و تحولات شهرسازی مقداری از بافت اطراف آن نوسازی و این بنای قدیمی فعلا در بین مجموعه ای از واحدهای قدیمی و نوساز محصور شده است.
غار سهولان
غار سهولان دومین غار آبی بزرگ در ایران است و در حدود 43 کیلومتری شمال شرقی مهاباد در محور مهاباد- بوکان در نزدیکی روستاین سهولان قرار دارد. غار آبی سهولان یکی از مهم ترین و کم نظیرترین غارهای طبیعی کشور و از شگفت انگیزترین جلوه های طبیعت زیبای استان آذربایجان غربی به شمار می رود.
عمق آب داخل غار در برخی نقاط به 32 متر می رسد و اختلاف دمای درون و بیرون غار بین 10 الی 15 درجه است. این پدیده زیبا و نادر دارای 2 دهانه است. سهولان به زبان کردی به معنی یخبندان است که شاید دلیل این نامگذاری مربوط به یخبندان های طولانی زمستانی و سرمای هوای داخل غار در تابستان باشد.
