هفته پیش ملکه 89 ساله بریتانیا رهسپار سفر شد اما پیش از سفر او این موضوع خبرساز شد که رکورد ملکه ویکتوریا را در مدت سلطنت شکسته است. الکساندرینا ویکتوریا که در 24 ماه مه 1819 به دنیا آمد و در 22 ژانویه 1901 درگذشت از 20 ژوئن 1837 تا پایان عمر ملکه بریتانیا بود (یعنی 63 سال و 7 ماه) و هفته پیش ملکه الیزابت از 63 سال و 7 ماه گذشت! در اصطلاح انگلیسی این امپراتوری «پادشاهی متحد بریتانیای کبیر و ایرلند» خوانده می شد و اکنون دیگر از آن «کبیر» خبری نیست و خیلی ها نیز ترجیح می دهند به جای بریتانیا که به گمان آنان یادآور بریتانیای کبیر است از همان واژه آشناتر انگلستان یا به شکل ایرانی آن «انگلیس» استفاده کند.ملکه ویکتوریا از اول ژانویه 1877 تا پایان عمر امپراتوریس هند نیز به حساب می آمد زیرا دوران او هند تحت استعمار انگلستان بود.
ویکتوریتا 63 سال و 7 ماه و 2 روز و 16 ساعت و 23 دقیقه ملکه بود و در تمام تاریخ بریتانیا طولانی ترین دوره سلطنت از آن او بود اما ملکه الیزابت دوم از او پیشی گرفته و عنوان طولانی ترین دوران یک ملکه را حالا او از آن خود ساخته است. درباره ویکتوریا هم زمانی او با گسترش عظیم امپراتوری بریتانیا و اوج انقلاب صنعتی جالب توجه بود. الیزابت دوم اما زاده 31 فروردین 1305 خورشیدی یا 21 آوریل 1926 میلادی است.
او در پایان جنگ دوم جهانی جوان بوده است و با این که با انگلستان و ایرلند و ولز و اسکاتلند شناخته می شود اما در شکلی قابل تامل، پادشاه کشورهای مستقل اما مشترک المنافع یا «هم سود» نیز شناخته می شود و به این اعتبار است که تصاویر او را در کشورهایی چون کانادا و استرالیا و زلاندنو نیز مشاهده می کنیم.
در حالی که کشورهای مستقلی هستند و به صورت مشروطه و با اختیارات پارلمان و نخست وزیر اداره می شوند اما تحت عنوان «فرمانداری کل» ملکه بریتانیا را پادشاه خود می خوانند به جز بریتانیا که شامل انگلستان و ولز و اسکاتلند و ایرلند سلطنتی می شود از این کشورها می توان نام برد: «کانادا، استرالیا، زلاندنو، جاماییکا، باربادوس، باهاما، گرانادا، پاپوآ، گینه نو، جزایر سلیمان، توئالو، سنت لوسیا، سنت وینست و گزمادین، آنتی گوا و باربادوآ، بیلز و سنت کیتس و نویس» به احتمال زیاد به جز چهار کشور اول اسامی بقیه را نشنیده اید! حق هم دارید.
زیرا این نام ها تنها در بیان همین پادشاهی به کار می آید و گویا به خاطر افول امپراتوری انگلستان خصوصا پس از آن که هند را از دست دادند با این طومار می کوشند خاطرات گذشته را احیا کنند و به جز ایرانی ها که تا سنگ از آسمان می افتد به انگلستان نسبت می دهند دیگران چندان این کشور را در حد امپراتوری نمی دانند و در کنار آلمان و فرانسه تنها یک ضلع از مثلث اروپا در اقتصاد و سیاست به حساب می آید و البته لندن پایتخت مالی اروپاست.
در 6 فوریه 1952 یا 16 بهمن 1330 و در حالی که در ایران دولت ملی دکتر محمد مصدق بر سر کار بود جرج ششم پادشاه انگلستان درگذشت و الیزابت دوم به سلطنت در پادشاهی متحده، کانادا، استرالیا، زلاندنو، سیلان، پاکستان و آفریقای جنوبی رسید.
براساس قانون پیشین وراثت سلطنت در بریتانیا که قدمتی 300 ساله دارد اولین فرزند پسر پادشاه درگذشته بر تخت می نشست و چنانچه فرزند پسر نداشت دختر ارشد او به مقام سلطنت می رسید. یعنی اگر 5 فرزند پسر داشت و یک دختر و دختر از همه بزرگ تر بود و چهار فرزند پسر درگذشته بودند فرزند پسر کوچک تر اولویت داشت. اما بعدها قانون را اصلاح کردند و ادامه سلطنت را به اولین فرزند سپردند، خواه پسر باشد خواه دختر.
جرج ششم اما فرزند پسر نداشت و از این رو تاج و تخت به دختر ارشد وی انتقال یافت.
«الیزابت ادین برا» در شکارگاه سلطنتی در کنیا بود که خبر مرگ پدر را دریافت کرد. توفان شدید اما مانع پرواز هواپیما شد و همراه همسرش- فیلیپ- با یک روز تاخیر به بریتانیا بازگشت. آن که در فرودگاه منتظر بانوی جوان بود وینستون چرچیل نخست وزیر بود.
الیزابت در هشتم فوریه 1952 و در 25 سالگی رسما ملکه بریتانیا شد و با عبور از مرز 63 سال و 7 ماه از حیث طول سلطنت ملکه ویکتوریا را پشت سر گذاشته است. در بریتانیا بسیاری از نهادهای حکومتی به نام پادشاه یا ملکه فعالیت می کنند اما او عملا اختیارات اجرایی و مسوولیت سیاسی ندارد.
البته این جمله هم که ملکه عنوانی کاملا تشریفاتی است دقیق نیست. زیرا اتفاقا اختیاراتی دارد ولی پارلمانتاریسم و عرف دموکراسی آنها را در عمل محدود کرده و این عرف است که به او اجازه دخالت نمی دهد. (منظور از «عرف» مجموعه ای از قوانین نهادینه شده اند). کما این که اگر واقعا تشریفاتی بود استوارنامه ها را به او تسلیم نمی کردند. این نکته ظریفی است که قدرت سیاسی نداشتن ملکه به این معنی نیست که صرف یک نماد است به این معنی است که قانون و عرف چنان در این جامعه نهادینه شده که جایی برای مانور شخصی او باقی نگذاشته است در حالی که بسیاری از موضوعات مربوط به خاندان سلطنتی و نهاد پادشاهی نیز به نام پادشاه یا ملکه اما توسط دولت و سایر نهادها و غالبا شخص نخست وزیر اتخاذ و اجرا می شود.
ملکه یگانه کسی است که می تواند بدون داشتن گواهی نامه رانندگی و پلاک ثبت شده اتومبیل رانندگی کند و حق رای نیز ندارد تا به سوی این یا آن حزب سیاسی نگرود.
در حالی که ثروت پادشاهان عرب به میلیاردها دلار تخمین زده می شوند و درصدد تکذیب نیز بر نمی آیند اعلام ثروت شخصی 450 میلیون دلاری ملکه با واکنش دختر مخصوص رو به رو شد و آن را اغراق شده دانستند. این آمار در سال 2010 اعلام شد اما سال بعد مجله اقتصادی «فروبس» ملکه الیزابت را در فهرست ثروت مندان بریتانیا در جای 257 قرار داد و ثروت او را 300 میلیون دانست. این آمار با واکنش و تکذیب رسمی رو به رو نشد.
علت اختلاف در میزان ثروت ملکه انگلستان به این خاطر است که کلکسیون ها و جواهرات سلطنتی و آثار بسیار برجسته هنری که در اختیار ملکه قرار دارند درواقع مال او نیستند. همین طور کاخ های سلطنتی باکینگهام که در اختیار ملکه است اما مال شخصی او به حساب نمی آید و ریشه اعداد بزرگ تر را باید در همین موضوع دانست. کما این که حق ندارد هیچ یک را به فروش برساند یا درآمد حاصله از آنها را باید به حساب حقوق کارمندان دولت واریز کند و درواقع فرمول اداره آنها مانند موقوفه های ماست که بابت اداره آنها پولی دریافت می کنند اما حق فروش و استفاده شخصی ندارند. برخی از نکات جالب دیگر درباره زندگی ملکه ای که به اعتبار پادشاه بودن و نه زن پادشاه بودن لقب «ملکه» گرفته و در آستانه 90 سالگی به یک رکورد تاریخی دست یافته و عنوان طولانی ترین سال های سلطنت را از آن خود ساخته از این قرار است:
• گفته می شود که او 2 تاریخ تولد دارد: تولد اصلی 21 آوریل است اما انگلیس معمولا در این ماه بارانی و سرد است و امکان برگزاری مراسم برای تولد ملکه نیست. هرچند جشن تولد در کاخ باکینگهام برگزار می شود اما ماه ژوئن برای برگزاری یک جشن تولد رسمی با هوایی آفتابی و گرم انتخاب شده است.
• او تاکنون بیش از 30 سگ در دوران پادشاهی داشته است. اولین سگ ملکه در جشن تولد 18 سالگی به وی اعطا شد و نامش سوزان بود!
• او در کودکی و در حالی که 10 یا 11 سال داشت مسوولیت راهنمایی مارگارت را برای نشان دادن قسمت های مختلف کاخ باکینگهام را برعهده گرفت و پس از چندین مرتبه برای دیگر مهمانان هم این کار را تکرار کرد.
• الیزابت نه گذرنامه دارد و نه گواهینامه رانندگی. هرچند تاکنون به صدها کشور خارجی سفر کرده اما هرگز گذرنامه نگرفت. به این دلیل که تمام گذرنامه های صادرشده در انگلیس با اسم ملکه الیزابت اعتبار می یابند. او برای گرفتن گواهینامه رانندگی نیز اقدام نکرد.
• الیزابت دوم یک صفحه رسمی فیس بوک دارد. صفحه فیس بوک او کاملا رسمی است و 1.1 میلیون نفر آن را «لایک کرده اند». معمولا اطلاعات آن چند مرتبه در طول روز تغییر می کند و تصاویری از اعضای خاندان سلطنتی به ویژه جورج بر روی صفحه قرار داده می شود.
• از وی به عنوان اولین پادشاهی یاد می شود که ایمیل فرستاده است: الیزابت دوم نخستین بار در سال 1976 ایمیل ارسال کرد. بله در سال 1976 (1355 خورشیدی).
• او یک مرتبه از ترور جان سالم به در برده است: زمانی که در ژوئن 1981 مشغول برگزاری جشن تولد رسمی خود بود، شخصی به وی شلیک کرد. گلوله به او اصابت نکرد اما به همین جا ختم نشد. زیرا در ماجرای دیگری یک مرد غریبه دو مرتبه سعی کرد وارد کاخ شده و ملکه را به قتل برساند که و البته نیز در این امر ناموفق بود.
• برای این که با جنس اشتغالات و گرفتاری های روزانه ملکه بیشتر آشنا شویم این اشاره خالی از لطف نیست که او در مسابقات کبوترها شرکت می کند. مضحک به نظر می رسد اما شرکت در مسابقات سرعت کبوترها در میان اعضای خاندان سلطنتی به ویژه الیزابت دوم متداول است. پادشاه لئوپولددوم از بلژیک در سال 1886 یک کبوتر مسابقه ای به ملکه هدیه داد و از همان موقع علاقه الیزابت دوم به این دست مسابقات شکل گرفت!
• این را هم بد نیست بدانیم که او یک مکانیک و راننده حرفه ای در زمان جنگ بوده است. در سال های جنگ جهانی دوم ملکه الیزابت 14 تا 19 سال داشت و بر آن شد به ارتش کمک کند. او تنها زن از خاندان سلطنتی است که در جنگ جهانی حضور داشته است.
به همین خاطر هم هست که او در بیشتر سال ها حضور فعالی در مراسم سالگرد پایان جنگ دوم جهانی دارد و خاطرات ایام شباب را باز م یگوید و امسال که هفتادمین سال برگزار شد نیز به این آیین توجه خاص نشان داد.
• چهار فرزند، هشت نوه و تا به امروز، پنج نتیجه دارد. فرزندان: پرنس چارلز، پرنسس آنه، پرنس اندرو و پرنس ادوارد.
نوه ها: پرنس ویلیام، پرنس هری، پیتر فیلیپس، زارا تیندال، پرنسس بیاتریس، پرنسس یوجین، لیدی لوییس ویندزور و جمز، ویکسونت سورن.
نتیجه ها: پرنس جورج، پرنسس شارلوت، ساوانا فیلیپس، ایسلا فیلیپس و میاتیندال.
• و سرانجام این که: دوران سلطنت او با 12 نخست وزیر مقارن بوده است: وینستون چرچیل، آنتونی ایدن، هارولد مک میلان، داگلاس هوم، هارولد ویلسون، ادوارد هیث، جیمز کالاهان، مارگارت تاچر، جان میجد، تونی بلر، گوردون براون و از سال 2010 تاکنون نیز دیوید کامرون.
هفته نامه امید جوان