آيا حسود هستيد؟

كسي نمي‌تواند بگويد من حسود نيستم. همين ادعا دليل خوبي است براي حسادت ورزيدن. اما مصرف انرژي حسادت كه از نوع آتش است در همه ما يكسان نيست …

در بعضي‌ها آن‌قدر اين آتش شعله‌ور است كه از آن‌ها انسان‌هايي روان‌رنجور و گاهي تبهكار مي‌سازد و در بعضي‌ها عاملي براي فعاليت و حركت به سوي تبديل حسادت به سعادت خواهد شد. آن‌چه در زندگي اهميت دارد اين است كه ما حوادث را چگونه پاسخ مي‌دهيم. آتش جهنم در تعابير مفسران تنها به آتش شناخته شده‌اي كه در طبيعت وجود دارد، تعبير نمي‌شود، بلكه به اين آتش، آتش سرد گفته مي‌شود. آن آتش كه دايمي است و تمام شدني نيست و سوزاننده‌تر از آتش طبيعت است. آتش حسادت يكي از آن‌هاست. هيزم آن را خودمان تهيه مي‌كنيم و از پيش مي‌فرستيم. آتش طبيعت را مي‌توان كنترل كرد ولي آتش حسادت فقط بايد از طريق خود انسان خاموش شود و خاموش كردن آن هم مستلزم سال‌ها رياضت و تمرين است. به همين دليل مبارزه با نفس را جهاد اكبر مي‌نامند.

ريشه حسادت كجاست و از چه دري وارد مي‌شود؟ در يكي از احاديث حضرت علي (ع) آمده كه بزرگ‌ترين گناه ترس است. امروز اگر در سايت‌هاي مختلفي كه در خصوص حسادت آمده تحقيق كنيد، كلمه ترس به عنوان ريشه محوري و عامل اصلي حسادت عنوان شده است. هر چند اشخاص حسود كم‌تر به ترس اقرار مي‌كنند. ولي ترس از عقب ماندن و يا از دست دادن چيزي موجب سوءظن و حسادت خواهد شد. عدم اعتماد همسران نسبت به يكديگر از عوامل ترس است كه مبادا يكديگر را از دست بدهند. وقتي همسري به همسرش بگويد من به تو اعتماد دارم، ولي به آدم‌هاي دور و برت اعتماد ندارم در حقيقت به طور غيرمستقيم به او مي‌گويد من به توانايي تو در مراقبت از خودت اعتماد ندارم.

و اين ترس، عامل عدم اعتماد در تمامي اختلافات و ناسازگاري‌هاي همسران با يكديگر خواهد شد.

بي‌توجهي به شناخت احساسات و عواطف ديگران از ديگر عوامل حسادت است. داستان حضرت يوسف (ع) حاوي پندهاي بسيار مفيدي است از جمله اين‌كه يعقوب (ع) پدر يوسف نمي‌توانست علاقه مفرط خود را نسبت به يوسف از ديد ديگر فرزندانش پنهان كند. و همين عامل حسادت برادران يوسف شد و … خوب به محيط كار خود توجه كنيد متوجه مي‌شويد كه در يك موقعيت شغلي افراد دو گونه رابطه دارند يكي روابط رسمي و شغلي و ديگري روابط غيررسمي و غير سازماني. و اين دو نوع رابطه رسمي و غيررسمي در تمامي سازمان‌ها و محيط‌هاي شغلي وجود دارد. اما در روابط غيررسمي يعني اين‌كه دو نفر در يك محيط كاري مي‌توانند ضمن داشتن مناسبات شغلي در بيرون از سازمان با هم مناسبات غيرشغلي يعني دوستانه‌اي هم داشته باشند. هيچ كس نمي‌تواند از شما بخواهد رابطه غيررسمي نداشته باشيد ولي اين رابطه نبايد در مناسبات رسمي شما با يكديگر در محيط كار و ايجاد تفاوت‌ها و توازن‌هاي عاطفي با ديگران اثر منفي بگذارد. روابط غيررسمي در محيط كار زود به چشم ديگران جلوه مي‌كند و باعث كوچك‌تر شدن شعاع حيطه‌هاي شخصي و اداري دوست‌داران خواهد شد. و بسياري از سوءظن‌ها و در پي آن حسادت‌ها شعله‌ور خواهد شد. در يك سازمان به يك يا چند نفر خاص تعلق نداريد بلكه متعلق به مجموعه سازمان هستيد. اگر مجموعه افراد به صورت انفرادي به سازمان تعلق خاطر و همكاري داشته باشند طوري كه براي سازمان‌شان مفيد باشند سازمان هم به شكل يك كل، بازخوردي وسيع‌تر براي آن‌ها خواهد بود. يا به تعبيري ساده‌تر كمك‌هاي انفرادي و هر چند كوچك ما سبب كمك فزاينده‌اي از سازمان به خود ما خواهد شد. در اين‌جا در اصطلاح مديريت مي‌گويند وضعيتي سينرژيكي ايجاد شده است يعني يك به علاوه يك بيشتر از دو خواهد شد.

سلامت پيكره سازمان، شور و نشاط سازماني ايجاد مي‌كند. در چنين سازماني افراد فرضيه‌اي براي خودشكوفايي، خلاقيت خودگرداني و نشاط و‌ روحيه‌اي عالي خواهند داشت و همه حسادت‌ها به فعاليت‌هاي مهرورزي و همدلي تبديل خواهد شد.

از ديگر خصوصيات حسادت قابليت تعميم آن است. وقتي تجربياتي غلط و حسادت‌برانگيز در يك محيط كاري يا خانوادگي و … ايجاد مي‌شود. آن را در محيط‌هاي ديگر همانندسازي كرده و مي‌گوييم فلاني هم مثل فلان كس در صدد آسيب‌رساندن به من است. نه اين طور نيست ويروس حسادت را به اين طرف و آن طرف نكشانيد. بارهاي منفي حسادت را در محيط پاك ديگري نكشانيد، چرا آن‌جا را آلوده كنيم. هر جويي كه ناپاك نيست. هيچ محيطي در ابتدا آلوده نبود اين ما بوديم كه آب را گل كرديم.

اگر در محيط خانه وسواس داريد شايد در گذشته ارتباطات غيرصحيحي با ديگران داشته‌ايد و آن را در محيط پاك خانه خود تعميم مي‌دهيد. يك نوع عدم امنيت و اعتماد نسبت به يكديگر و مراقبت‌هاي افراطي در رفت و آمدها و روابط دوستان همسرتان، و مكالمات تلفني آن‌ها، حتي با دوستان هم جنس همسرتان آتشي كه دود آن در قعر شب پيداست. براي بهبود روابط خود با همسرتان لطفا به اين تذكرات توجهي خاص داشته باشيد.

بايد مطمئن باشيد كه شكست‌هاي قبلي تكرار نخواهند شد و شما كار را خراب‌تر نخواهيد كرد. ماهي يك بار با همسرتان بحث‌هاي عمدي كه دور از تنش‌ها و حسادت است، داشته باشيد، در آن جلسه از يكديگر بخواهيد تا موقعيت‌هايي را كه در آن نسبت به هم دلخور مي‌شويد فهرست‌وار بنويسيد و بدون آن‌كه همديگر را متهم يا سرزنش كنيد كه نبايد در اين موقعيت‌ها عكس‌العمل نشان دهند فقط آن‌ها را در مورد همسرتان شناسايي كنيد و آن‌ها را در موقعيت‌هاي واقعي رعايت كنيد و كمتر در جلو ديد يكديگر نمايان سازيد.

خانم‌ها بايد بدانند كه همسران‌شان به عشق، مراقبت، تاييد، احترام و پرستاري نياز دارند و آقايان نيز بايد بدانند كه همسران آن‌ها بايد مطمئن شوند كه شما وفادار، عاشق و حامي آن‌ها هستيد. مدل موها و لباس‌‌تان را عوض كنيد. فواصلي از روزهاي زندگي را براي با هم بودن اختصاص دهيد. روي طرز نگاه‌تان كار كنيد. توجه كنيد چه چيزهايي مي‌تواند به شما عزت ببخشد. به موزه، پارك، سينما، تئاتر و تفريح برويد. هر كسي همان رفتاري را با ما خواهد كرد كه ما خودمان با خودمان داريم. به توانايي‌هاي روحي، عاطفي جسمي و جنسي خود اهميت دهيد. اگر شما ضعفي در اين توانايي‌ها داشته باشيد،‌ در پي آن خواهيد بود تا به طرز ديگري آن را جبران كنيد و اين مكانيزم جبراني چيزي در پي نخواهد داشت به جز مراقبت‌هاي وسواس‌گونه و عصبيت‌هاي افراطي و دست آخر تقويت ريشه‌هاي حسادت و بدبيني نسبت به يكديگر.

زياد از خود، مال و ثروت، فرزندان، همسر و اصالت خانوادگي‌تان تعريف نكنيد؛ ولي به همت‌هاي بلندي كه داشته‌ايد و موفقيت‌هاي شيريني كه در زندگي كسب كرده‌ايد، افتخار كنيد. تعريف كردن از خود در ميان مردم موجب عزت شما نخواهند شد. و تنها فايده آن اين است كه ديگران نسبت به شما حسادت مي‌كنند و اين موج حسادت ديگران موجب تيرگي طالع شما خواهد بود. در قرآن كريم سوره فلق به طور اختصاصي، براي پناه بردن انسان از شر حسادت، نازل شده است. فايده ديگر تعريف از خود، كم شدن عزت نفس شما در نظر ديگران است. زيرا مشك آن است كه خود ببويد، نه آن‌كه عطار بگويد. وقتي از محاسن كسي نزد شما تعريف مي‌شود حسادت خود را زود نشان ندهيد، گويند به حرف (زبان) شما توجهي ندارد، بلكه به كلام باطن شما پي مي‌برد.

مبارزه با حسادت كار ساده‌اي نيست، اما شعله‌هاي آن را مي‌توان مهار كرد.

هر گاه از كسي خبري شنيديد كه به درجات يا كمالات چشم‌گيري رسيده، به جاي حسادت، در خود احساس نشاط و خوشحالي كنيد و خدا را شكر كنيد كه يكي از آشنايان يا دوستان شما به جايي رسيده است كه در بهبود موقعيت و شرايط زندگي شما هم حتما اثر مثبتي خواهد داشت. زود به او تبريك بگوييد و اين را بدانيد كه نوبت شما هم به زودي خواهد رسيد. موقعيت دوستان خود را تحليل كنيد، اگر آن‌ها به حق به درجات عالي رسيده‌اند حسادت شما نشان‌دهنده بيماري شماست. پس به داد خود برسيد اگر هم به ناحق رسيده باشند، پس جاي غبطه و افسوسي نيست و دعا كنيد كه خدا به او رحم كند. گاهي پيشرفت ديگران در ما ايجاد انگيزه مي‌كند. اين حركت يك حركت مثبت و سازنده است.

سعي كنيد جمله “من هم اگر … بودم از او بهتر مي‌شدم” را دور اندازيد. شما، شما هستيد. كاري به ديگران نداشته باشيد بنگريد كه شما چه گنج نهفته‌اي داريد كه بايست به دنبال آن بگرديد و در مصاف با ديگران به تقويت رفتارهاي مغاير آن‌ها بپردازيد. يعني بنگريد كه چه نقاط مثبتي در ديگران وجود دارد، زشتي‌ها جز آن‌كه آتش حسادت شما را برمي‌انگيزند ارمغان ديگري براي شما نخواهند داشت.

آزمون

همه موقعيت‌هاي زير درباره زوج‌ها در نظر گرفته شده است. خودتان و كسي را كه دوست داريد جاي شخصيت‌هاي موجود در پرسش‌نامه بگذاريد و بعد به سوالات جواب بدهيد.

1- در ميهماني شلوغي هستيد و يك ساعتي است كه همسرتان را نديده‌ايد.

الف: ناراحت نمي‌شوم ب: كمي ناراحت مي‌شوم