از كودكی شنیده‌ایم دروغگو دشمن خداست اما به هر حال شاید برای بعضی از ما لحظه‌هایی پیش آمده باشد كه ناچار بوده‌ایم به دروغ متوسل شویم یا حقیقت را پنهان كنیم. اما اگر همین موضوع به‌خصوص در روابطی مثل ازدواج همیشگی باشد مشكلات ریز و درشت زیادی را در آینده به وجود خواهد آورد. دروغ گفتن در دوران آشنایی ممكن است دلایل مختلفی داشته باشد.
دروغ‌های دوران آشنایی
دروغگویی یك ویژگی رفتاری است كه صفر و صد ندارد؛یعنی همه افراد در برخی از موقعیت‌هایی كه در آن قرار می‌گیرند ناچار می‌شوند بنا بر یك سری مصلحت‌اندیشی‌ها راستش را نگویند. بعضی افراد در مواجهه با مسائل كوچك دروغ می‌گویند؛ مثلا خانمی لباسی را می‌پوشد كه ممكن است زیبا نباشد اما زمانی كه به همسرش نشان می‌دهد، او به دلیل اینكه در ابتدای رابطه هستند یا اینكه نمی‌خواهد توی ذوق همسرش بخورد ممكن است راستش را نگوید و مثلا بگوید خیلی هم به شما می‌آید.
ولی یك وقت‌هایی دروغگویی در مورد مسائل جدی است. فردی ممكن است در ابتدای آشنایی در مورد شغل و تحصیلات یا در رابطه با مواردی دروغ بگوید كه به احتمال زیاد در آینده رو می‌شوند؛ مثلا اگر در رابطه با بیماری خاصی كه درگیرش است دروغ بگوید ممكن است در آینده آن رابطه با مشكلاتی جدی روبه‌رو شود.
ریشه دروغگویی به كدام دوران بر می‌گردد؟
بعضی از والدین شاكی هستند از اینكه بچه چهار ساله‌شان هم دروغ می‌گوید؛ مثلا می‌گویند فرزندشان تعریف می‌كند كه فوتبال بازی كردم و چهار تا گل هم زدم درحالی‌كه من از پنجره نگاه می‌كردم و اصلا چنین چیزی نبود. واقعیت این است كه وقتی یك بچه دروغ می‌گوید خیلی نمی‌شود به او خرده گرفت به این دلیل كه كودك هنوز تفاوت بین دنیای خیالی و واقعی را نمی‌داند و نمی‌تواند بین دنیای خیالی و حقیقی تمایزی قائل شود و آن چیزی كه آرزو دارد را بیان می‌كند.
هر چه سن بالاتر می‌رود فرد می‌تواند بین دنیای درون و بیرون تمایز قائل شود و میزان دروغ گفتن كاهش پیدا می‌كند. مثلا از یك كودك 7 ساله انتظار می‌رود به‌مراتب كمتر از یك بچه 4-3 ساله دروغ بگوید.
آیا خواستگار شما راست می‌گوید؟
گاهی دروغ گفتن آنقدر در تمام ابعاد زندگی یك فرد ریشه دوانده كه خودش هم این موضوع را نمی‌پذیرد؛ بنابراین اطرافیانش باید برای آگاه‌سازی و تغییر رفتار او را پیش یك درمانگر ببرند. به همین خاطر در دوران آشنایی پیشنهاد می‌شود حتما دو طرف رابطه تست‌های پیش از ازدواج را انجام دهند. یكی از مسائلی كه در این تست‌ها مشخص می‌شود این است كه این فرد چقدر انسان صادقی است و می‌خواهد خودش را بهتر از آنچه هست نشان دهد یا برعكس خودش را دست پایین هم می‌گیرد.
این موارد گاهی با یكی، دو جلسه مشاوره هم مشخص نمی‌شوند بلكه از طریق ابزاری مثل تست می‌توان به آن پی برد؛ چراكه بسیاری از اختلال‌های شخصیتی مثل دروغگویی فقط زمانی مشخص می‌شوند كه فرد در مرحله حادی از بیماری یا در شرایطی سخت قرار می‌گیرد.
چقدر به طرف مقابل بستگی دارد؟
بعضی خانم‌ها یا آقایان وارد فازی از ارتباط می‌شوند كه مدام در حال مچ گرفتن و اثبات دروغگویی دیگری هستند و طرف مقابل هم مدام در حال اثبات بی‌گناهی است. یكی از علت‌های دروغگویی در دوران آشنایی پذیرفته شدن از جانب طرف مقابل است. اما در دوران ازدواج از این خبرها نیست. پس قبل از ازدواج خوب چشم‌های‌تان را باز كنید. گاهی هم واكنش‌های نامناسب طرف مقابل دروغگویی را تشدید می‌كند؛ مثلا فردی به همسرش می‌گوید من دیروز به جای ورزش با دوستم بیرون رفتم و با واكنش نامعقول طرف مقابل مواجه می‌شود.
با اینكه بسیاری از این رفتارها از دوران كودكی تقویت می‌شوند اما حتی در دوران ازدواج هم با طرز برخورد نامناسب و نوع صحبت كردن دروغگویی تشدید، تقویت یا كاهش پیدا می‌كند؛ مثلا اگر فردی برای مشاوره مراجعه می‌كند و می‌گوید همسرم دروغگوست، فقط با فردی كه دروغ می‌گوید صحبت نمی‌كنیم، بلكه با طرف مقابل هم گفت‌وگو می‌كنیم تا مشخص شود واكنش او به چه شكل است. شاید همسرش در گذشته راست می‌گفته اما هیچ وقت با واكنش مناسبی مواجه نشده.
یكی از ریشه‌های اصلی دروغگویی ترس است
در دوران نامزدی گاهی آقا پسر میزان درآمدش را به دروغ پایین‌تر مطرح می‌كند؛ در این موارد ممكن است با فردی خسیس مواجه باشیم اما همیشه هم اینطور نیست. اگر هم درآمدش را بیشتر مطرح می‌كند گاهی به دلیل تایید گرفتن از طرف مقابل است؛ كمااینكه در هر آدمی دروغ گفتن به دلیل خاصی صورت می‌گیرد. در برخی از افراد ممكن است یك اختلال شخصیتی باشد، گاهی هم ممكن است به دلیل كمبود عزت نفس باشد.
برای برخی هم ممكن است به دلیل دوست داشتن باشد و اینكه اصرار دارند به هر شكلی رابطه شكل بگیرد. گاهی این میل و احساس به قدری شدید است كه دروغ می‌گوید اما ممكن است در باقی برخوردهای روزانه فرد چنین موردی وجود نداشته باشد. نمی‌توان برای همه یك نسخه یكسان پیچید. فرد باید بررسی شود؛ هم خودش و هم موقعیت فعلی و گذشته‌اش. این مهم است كه آیا این رفتار همیشگی است یا نه. ریشه دروغگویی در فردی كه زیاد این كار را انجام می‌دهد به دوران كودكی باز می‌گردد.
اگر می‌گوید عصبانی نمی‌شوم دروغ می‌گوید
قبل از ازدواج حتما چشم‌های‌تان را باز كنید و فرد را در موقعیت‌های مختلف مورد بررسی قرار دهید. اینكه آیا در رابطه با خانواده‌اش راست می‌گوید یا خیر. وقتی از فردی كه با او آشنا شده‌اید می‌پرسید عصبانی می‌شوی یا نه؟ اگر جواب بدهد نه، قطعا دروغ می‌گوید. همه آدم‌ها در برهه‌های مختلفی از زمان ممكن است عصبانی شوند.
واكنش لحظه‌ای نشان ندهید
اگر متوجه شدید همسرتان دروغ می‌گوید بهتر است همیشه با یك لحن خوب این موضوع را به او گوشزد كنید؛ واكنش لحظه‌ای نشان ندهید به‌خصوص اگر آنقدر آرامش دارید كه می‌توانید موضوع را به بعد موكول كنید بهتر است در لحظه آن را بیان نكنید. اما اگر نمی‌توانید صبر كنید بهتر است با لحنی آرام با همسرتان مطرح و احساس‌تان را بیان كنید و بگویید ناراحت هستید. اگر نمی‌توانید موضوع را درست مطرح كنید بگذارید برای زمانی كه توانستید هیجانات‌تان را كنترل كنید. خودتان را گاهی حتی هنگام دروغگویی هم جای طرف مقابل بگذارید.
فقط حقیقت را نگفتم؛ همین!
كسی كه دروغ می‌گوید برای اینكه دروغش برملا نشود ناچار است دروغ‌های دیگری هم بگوید و این موضوع ادامه‌دار می‌شود. وقتی این رفتار زیاد تكرار شود باید با آن مقابله كرد. گاهی مراجعی مطرح می‌كند كه متوجه خیانت همسرش شده اما او انكار می‌كند. انكار كردن و گفتن این موضوع كه من فقط حقیقت را به شما نگفتم یا تنها بخشی را گفته‌ام مكانیسمی دفاعی است كه افراد برای حل مشكلات‌شان از آن استفاده می‌كنند.
دروغگویی فقط این نیست كه چیز دیگری بگویید؛ حتی گاهی صحبت نكردن در مورد موضوعی كه حقیقت دارد هم به نوعی دروغ گفتن است. یكی از شایع‌ترین دروغ‌ها در دوران زناشویی عدم اقرار به خیانت است. گاهی چون فرد نمی‌خواهد زندگی قبلی‌اش را از دست بدهد این كار را می‌كند. اولین موضوع در رابطه با دروغگویی مواجهه و پذیرفتن تبعات آن است.
قابل درمان است؟
بیشتر از نقش درمانگر، همكاری خود شخص مهم است. اگر از این رفتار خسته شده باشد و بخواهد تغییر كند، می‌توان به این فرد كمك كرد. تغییر همیشه با قدم‌های كوچك اتفاق می‌افتد همیشه قرار نیست یك فرد با دو جلسه مشاوره زمین تا آسمان تغییر كند؛ البته محیط هم باید به گونه‌ای مهیا باشد كه فرد وقتی در حال اصلاح خودش است مدام به او شرایط گذشته یادآوری نشود.
