قدیم ها که خبری از فناوری دیجیتال نبود، فیلم سازانی که می خواستند نماهایی حیرت انگیز یا فانتزی بگیرند، مجبور بودند آستین ها را بالا بزنند و آن صحنه ها را در واقعیت مدل سازی کنند. یک طراح صحنه خوب می توانست به خوبی کار فیلم ساز را راه بیندازد.
اما برای گرفتن نماهای عریض و عمومی، به نوع خاصی از هنر طراحی صحنه احتیاج بود: هنر مینیاتور، طراحان صحنه باتجربه که دستی هم در معماری و طراحی بصری داشتند، استخدام می شدند تا مدل های کوچکی از صحنه های مورد نظر را بسازند. صحنه هایی مینیاتوری که وقتی فیلم شان روی پرده سینما به نمایش در می آمد، نمی شد فرق شان را با صحنه واقعی تشخیص داد.
از این صحنه های مینیاتوری برای اهداف گوناگونی استفاده می شد: توکیویی کوچک که مردی با لباس گودزیلا در آن راه می رفت، مدلی برای استفاده در یک صحنه انفجار یا چشم اندازی از یک شهر بزرگ که باید زیر امواج آب غرق می شود. این جا ما 11 نمونه از شگفت انگیزترین صحنه های مینیاتوری سینما را انتخاب کرده ایم و کوشیده ایم بفهمیم هر کدام چطور ساخته شده اند و بعد از فیلم برداری چه بلایی سرشان آمده است.
غول الکی در خیابان الکی
شکارچیان ارواح
سال ساخت: 1984
هر دو قسمت فیلم کمدی معروف «شکارچیان ارواح» (Ghost busters) پر از حقه های تصویری اند، اما صحنه طغیان «مرد مارشملویی» (Marshmallow Man) در خیابان های نیویورک، نیازمند استفاده از تمام توانایی های گروه جلوه های ویژه بود. بخشی از این صحنه به کمک پرده آبی و گرداندن عروسکی عظیم الجثه (که به چهار نفر عروسک گردان نیاز داشت)، فیلم برداری شد. فیلم برداری این قسمت ها در خیابان های واقعی انجام گرفت، اما برای گرفتن نماهای کلی، نیاز به ساخت صحنه هایی مینیاتوری بود. به این منظور، بخشی از خیابانی در «سنترال پارک» را به صورت مینیاتوری ساختند و تمام جزئیات را روی آن شبیه سازی کردند. در این صحنه، از ماشین های کنترلی نیز استفاده شد تا عبور و مرور ماشین ها شبیه سازی شود.
مدرسه هاگ وارتز تقلبی
هری پاتر
سال ساخت: 2001 تا 2011
یکی از مزیت های فیلم های سینمایی دنباله دار این است که می شود از وسایل فیلم اول برای فیلم های بعدی هم استفاده کرد. نمونه بسیار عالی اش، مدل های مینیاتوری «مدرسه هاگ وارتز» در سری فیلم های «هری پاتر» است که در تمام فیلم های این مجموعه از آن استفاده شد. اندازه این مدل البته چندان هم مینیاتوری نبود و ارتفاعش به 15 متر می رسید.
شکل کلی این مدل، از روی معماری کلیسای جامع «دورهام» (Durham) الگوبرداری شده که تا حدی با معماری قلعه «آلن ویک» (Aln Wick) ترکیب شده است.
البته در شکل نهایی معماری ساختمان، تغییرات زیادی به وجود آمده که از مهم ترین هایشان می توان به کشیده تر شدن نوک مخروطی برج ها اشاره کرد. این مدل با جزئیات بسیار دقیقی ساخته شده و حتی همه درهایش لولا دارند.
ماجراجویی مینیاتوری
ایندیانا جونز و معبد سرنوشت
سال ساخت: 1984
صحنه تعقیب و گریز با واگن در معدن، در دومین فیلم از سری فیلم های «ایندیانا جونز»، صحنه ای معروف و کلاسیک است. در این صحنه، ایندیانا جونز سوار بر واگنی در معدن های معبد «تاگی»، از برابر سنگ های «سانکارا» می گریزد. گرچه این صحنه هیجان انگیز تعقیب و گریز بسیار واقعی به نظر می رسد، اما بخش زیادی از آن به کمک مدل های مینیاتوری فیلم برداری شده.
هنرمندان گروه «اینداستریال لایت اند مجیک» (Industrial & Magic) دیواره های غار را از فویل آلومینیومی ساختند و به رنگ قهوه ای درآوردند. سپس نمونه هایی بسیار دقیق از شخصیت های فیلم و تقعیب کنندگان شان ساخته شد تا در این صحنه به جای بازیگران اصلی بازی کنند! نیزه هایی کوچک، چند بشکه و اشیای ریز و درشت دیگری نیز به این صحنه اضافه شدند تا حس واقعی بودن را بیشتر القا کنند. کل این صحنه با تکنیک استاپ موشن فیلم برداری شده که در زمان خودش، چالش فنی سختی به حساب می آمد.
میمون غول پیکر در نیویورک فسقلی
کینگ کونگ
سال ساخت: 1933
«کینگ کونگ» سال 1933، در دوران خودش به عنوان فیلمی شناخته می شد که بیشترین جلوه های ویژه را دارد. این فیلم، جدیدترین تکنیک ها را در کنار صحنه های مینیاتوری به کار گرفت. «ویلیس اوبرایان» طراح جلوه های ویژه، عروسک هایی از میمون های غول پیکر ساخت و با تکنیک استاپ موشن در صحنه ای مینیاتوری از نیویورک، از آن ها فیلم برداری کرد. افزون بر این، برای بالا رفتن شخصیت ها، نمای ساختمان بزرگی را ساختند و ساختمان «امپایر استیت» نیز برای مبارزه پایانی شبیه سازی شد. پیتر جکسون در بازسازی مدرن کینک کونگ، بسیاری از این جلوه ها را به کمک جلوه های کامپیوتری پدید آورد. اما برای ساختن صحنه های «جزیره جمجمه» و برخی صحنه های دیگر، باز هم از مینیاتور استفاده کرد.
شهر در دست فیلم سازان
فراز از نیویورک
سال ساخت: 1981
«جان کارپِنتِر» برای فیلم برداری اکشن کلاسیکش، اجازه پیدا نکرد در ساختمان «سیب بزرگ» فیلم برداری کند و فیلم در «سنت لوییس» فیلم برداری شد، اما هم چنان نیاز به فیلم برداری صحنه ای بود که در آن «اسنیک پلیسکن بر فراز شهر پرواز می کند. برای این صحنه، سازندگان فیلم مینیاتور زیبایی از منهتن نیویورک ساختند و قسمت جنوبی شهر را با جزئیاتی دقیق بازسازی کردند. این صحنه مینیاتوری، به کار سکانسی دیگر هم آمد: ساخت تصویر نمایشگرهای ناوبری اسنیک، برای ساخت تصاویر مورد نظر، لبه های مینیاتور را با نواری پوشاندند که می توانست نور را منعکس کند و با تاباندن نور از پشت، از آن فیلم برداری کردند
شوالیه وقتی کوچک بود
بت من
سال ساخت: 1989
همکاری تیم برتون با طراحی به نام «آنتونفورست» منجر به پدید آمدن «گاتام سیتی»ای شد که شبیه هیچ جای دیگری در جهان نبود. تصور این دو نفر از گاتام سیتی، شهری بود که با برج های سبک گوتیک خفه شده بود و پیاده روهای آن همیشه نمناک بود. طراحی این صحنه ها با تکنیک های مختلفی انجام شد؛ تکنیک هایی از قبیل استفاده از نقاشی های مات، استفاده از صحنه های استودیویی و ساختن مینیاتورهایی که به نحوی اغراق آمیز دقیق بودند. از این لحاظ، صحنه تصادف «بت موبیل» در دروازه کارخانه جوکر در میان شعله های انفجار، نمونه ای عالی است.
این فیلم بارها و بارها بین صحنه های واقعی و ساختگی و مینیاتوری رفت و آمد می کند و اگر بخواهید تفاوت این صحنه ها را تشخیص دهید، واقعا باید از قبل آمادگی اش را داشته باشید و با تکنیک ها و پشت صحنه فیلم آشنا باشید.
ارباب مینیاتورها
ارباب حلقه ها
سال ساخت: 2001 تا 2003
بی تردید در اقتباس سینمایی «پیتر جکسون» از مجموعه کتاب های «ارباب حلقه» ها»، از جلوه های کامپیوتری زیادی استفاده شده است، اما هنرمندان گروه «وتا» (Weta) بر این باور بودند که هم چنان بهترین صحنه ها، صحنه های مینیاتوری اند. بنابراین تعداد زیادی از سازه های سرزمین میانه این فیلم، در این کارگاه نیوزیلندی ساخته شد. در بنای این معماری های حیرت انگیز، جزئیات بسیار زیادی رعایت شده و ارتفاع بنای شهری «میناس تریث» به هفت متر می رسد. ساخت مینیاتور این بنا، حدود هزار ساعت زمان برد. ضمن این که غیر از آن، میناتورهای دیگری نیز برای نماهای نزدیک تر ساخته شد.
خانه ای که مچاله شد
شبح (Polterfiest)
سال ساخت: 1982
فیلم «شبح» (به کارگرداین «توب هوپر») در زمان خودش شاهکار جلوه های ویژه به حساب می آمد. داستان این فیلم درباره خانواده ای است که شبحی آن ها را تا مرز جنون می کشاند. سازندگان این فیلم تقریبا از تمام حقه های دوران ماقبل جلوه های کامپیوتری استفاده کردند تا فیلمی فوق العاده بسازند. در نقطه اوج فیلم، خانه خاندانی به نام «کئستاورده» (Cuesta Verde) به نمایش در می آید که بر فراز بلندترین نقطه قبرستانی سرخ پوستی ساخته شده است.
در این صحنه، خانه قدیمی مچاله شده و به درون بُعدی دیگر کشیده می شود. برای ساختن این صحنه، هوپر سفارش داد تا مدلی تقریبا دو متری از خانه بسازند. فرآیند ساخت مدل چهار ماه طول کشید و مدل در زمان فیلم برداری از بین رفت. برای فیلم برداری صحنه مورد نظر، سیم هایی فلزی را به دیواره های داخلی مدل وصل کردند تا با کشیدن شان، حالت مچالگی ایجاد شود. بعد از آن، بقایای مدل به درون قیفی بزرگ کشیده شد. این صحنه با سرعتی معادل 15 برابر سرعت معمولی فیلم برداری شد تا جلوه مورد نظر به دست بیاید.
هتل چهار متری
هتل بزرگ بوداپست
سال ساخت: 2014
فقط فیلم های فانتزی یا علمی- تخیلی پرخرج نیستند که از مینیاتور استفاده می کنند. «وس اندرسون» هم- که در جلوه های بصری سینمایی، دیوانه ای مهارنشدنی است- جزو کسانی نیست که دنبال جلوه های کامپیوتری باشند. بنابراین زمانی که لازم شد ساختمانی اشرافی برای فیلم «هتل بزرگ بوداپست» ساخته شود، اندرسون استودیویی واقع در شهر «پست دام» را به خدمت گرفت تا مدلی چهار متری از این ساختمان بسازد. این مدل مینیاتوری، با همکاری اندرسون و «آدام استوک هاوزن» طراح، ساخته شد و در طراحی این مدل از مولفه های چند سبک معماری استفاده کردند. واگن طنابی و جنگل پوشیده در برف هم سازه هایی مینیاتوری بودند.
سیدنی کوچک می شود
مکس دیوانه: آن سوی گنبد تندر
سال ساخت: 1985
یکی از کاربردهای معمول سازه های مینیاتوری، ساختن صحنه هایی است که در آن اتفاق بدی برای مکان های واقعی رخ می دهد. در پایان فیلم «مَد مَکس: آن سوی گنبد تندر»، «ساوانا» و دیگر بچه ها سوار هواپیما می شوند و بر فراز خرابه های شهر سیدنی می چرخند، شهری که فاجعه ای نامعلوم آن را ویران کرده است. آنچه در فیلم به نمایش در می آید، درواقع مینیاتوری است از شهر سیدنی که «دنیس نیکولاس» و گروهش آن را ساخته اند. نکته غم انگیز این که این مدل بزرگ تر از آن بود که بتوان آن را در انبار نگه داشت و در نتیجه نابود شد.
بیمارستانی که پودر شد
اینسپشن
سال ساخت: 2010
هرچند جلوه های کامپیوتری جایگزین بسیاری از صحنه ها و جلوه های مینیاتوری شده اند، اما برخی کارگردان ها معتقدند برای فیلم برداری بعضی صحنه ها، جلوه های مینیاتوری هم چنان بهترند. «کرستوفر نولان» در فیلم حیرت انگیز «اینسپشن»، فراوان از جلوه های کامپیوتری استفاده کرد. اما برای صحنه انفجار بیمارستان کوهستانی، از تیم جلوه های ویژه خواست تا مدلی مینیاتوری از این ساختمان را بسازند و منفجرش کنند. این مینیاتور 12 متری ظرف 5.5 ثانیه تخریب شد.
این مورد، مثال خوبی برای پایان این مطلب است، چون نشان می دهد کارگردانان دوران جلوه های کامپیوتری، هنوز صحنه های مینیاتوری را کاملا کنار نگذاشته اند. دفعه بعد که به سینما می روید یا فیلمی را در خانه مشاهده می کنید، سعی کنید بفهمید صحنه ای که می بینید، حاصل محاسبات کامپیوتری قدرتمند است، یا محصول دستی هنرمند که در مقیاسی بسیار بسیار کوچک کار می کند.
