سینما تک موزه هنرهای معاصر تهران

سینما تک موزه هنرهای معاصر تهران بعد از چند سال وقفه و رکود، دوره جدید فعالیت های خود را با مرور دو جریان سینمایی مهم دنیا یعنی آثاری کلیدی از “مدرسۀ سینمایی برلین” و نیز نمایش انیمیشنِ های دیدنی اما کمتر دیده‌شدۀ سینمای ژاپن آغاز کرده است.
سینما تک ها، مراکزی برای آرشیو کردن، نگهداری و نمایش فیلم های مهم تاریخ سینماست. هرچند از نظر تاریخی، آرشیوها و موسسه های حفظ و نگهداری فیلم ها نظیر موسسه فیلم سوئد و موسسه فیلم بریتانیا در این زمینه پیشگام اند اما این هانری لانگلوا، فیلم شناس برجسته فرانسوی بود که در سال ۱۹۳۶ با تاسیس سینما تک فرانسه در پاریس، به آن اعتبار و هویت ویژه ای بخشید.
سینما تک فرانسه ابتدا با هدف حفظ، نگهداری و مرمت فیلم های صامت و کلاسیک سینمای جهان پایه گذاری شد اما به تدریج به مکانی برای نمایش آثار برجسته تاریخ سینما تبدیل شد و نقش موثری در ظهور و رشد جریان های سینمایی از جمله موج نوی سینمای فرانسه ایفا کرد.

 

F.Ghaffari
در ایران نیز فرخ غفاری، سینماگر و مورخ سینما که مدت ها در سینما تک پاریس با لانگلوا همکاری کرد، پس از بازگشت به ایران در سال ۱۳۲۸ کانون فیلم ایران را تاسیس کرد که در واقع همان اهداف سینما تک فرانسه را دنبال می کرد و بعدها به فیلمخانه ملی ایران تبدیل شد.
سینما تک موزه هنرهای معاصر نیز با هدف نمایش آثار سینمایی مدرن، تجربی و آوانگارد جهان در سال ۱۳۵۶ تاسیس شد اگرچه فعالیت های سینمایی این مرکز در این دوره عمدتا مربوط به نمایش فیلم های مستند درباره هنرهای تجسمی و مدرن بود.
جمال حاج آقا محمد (جمال آریان)، که نخستین مدیر سینما تک تهران بود در مورد راه اندازی آن به بی بی سی فارسی می گوید: ” مشوق راه اندازی سینماتک موزه، فرخ غفاری بود که عضو هیئت امنای این موزه بود. غفاری ابتدا می خواست با آموزش من در سطح بین المللی، فیلمخانه ملی ایران را بازسازی کند که بدلیل انجماد فکری مسئولان سینمائی وزارت فرهنگ و هنر، این کار ممکن نبود.”

فرخ غفاری، بنیانگذار سینماتک تهران
“در نتیجه او تصمیم گرفت این کار را با امکانات دفتر فرح پهلوی در سینماتک موزۀ هنرهای معاصر دنبال کند و مرا به دانمارک فرستاد تا در فدراسیون بین المللی آرشیو های فیلم برای راه اندازی سینماتک تعلیم بگیرم. برنامه ریزی و مدیریت سینما تک در این دوران با من بود چون که فرخ، اختیار کامل را به من داده بود و از کار من و پیشرفت کار سینما تک راضی بود تا اینکه انقلاب شد.”
آقای حاج آقا محمد دربارۀ فیلم هایی که در این دوره در سینما تک به نمایش درآمد می گوید: “فیلم ها متنوع بود و آثاری از سینمای آفریقا، اکسپرسیونیسم آلمان، سینمای ژاپن، سینمای تجربی دنیا، سینمای فرانسه،فیلم های گدار و فیلم هایی از پرویز کیمیاوی را دربر می گرفت. من از نظر ارزش گذاری، پیرو حرف هانری لانگلوا بودم که می گفت: هر فیلم بدی چه بسا روزی فیلمی عالی شناخته شود. تا آن زمان، بجز غفاری من تنها کسی بودم که در فیلم خانه های اروپایی با هدایت و کمک غفاری آموزش دیده بودم و و همراه او تنها اعضای ایرانی فدراسیون بین المللی آرشیو های فیلم در دانمارک بودم.”
بعد از انقلاب اسلامی، سینما تک تهران، به عنوان یکی از زیر مجموعه های موزه هنرهای معاصر تهران زیر نظر معاونت هنری وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی قرار گرفت.
جمال حاج آقا محمد در مورد فعالیت های موزه در سال های اولیه انقلاب می گوید: “بعد از انقلاب هم مسئولیت سینما تک به مدت سه سال با من بود. در این دوره، سینماتک جنبه سیاسی پیدا کرد و ما بیشتر فیلم هایی با مضامین سیاسی از نئو رئالیسم ایتالیا گرفته تا سینمای کشور های آمریکای لاتین و آثار مستند و بلند انقلابی ایران را نمایش می دادیم. اما بعد به گونه ای شد که من همه چیز را ول کردم و از ایران خارج شدم چرا که با بلبشوی حاکم بر آنجا کار کردن دیگر ممکن نبود.”
از آنجا که سینما تک، در سال های بعد از انقلاب همواره تابع سیاست های وزارت ارشاد بوده، در نتیجه با تغییر سیاست های این وزارتخانه و تغییر مدیریت موزه هنرهای معاصر تهران، افت و خیزهای زیادی داشته و هرگز نتوانسته وظایف تعیین شده خود را به عنوان یک مرکز سینمایی پویا و فعال با رویکرد سینماتکی ایفا کند.
با اینکه سینما تک در دهه هفتاد، با انتخاب علیرضا سمیع آذر به عنوان مدیر موزه هنرهای معاصر و علیرضا قاسم خان به عنوان مسئول سینما-تک، رونق نسبی یافت و با برگزاری هفته های فیلم کشورهای مختلف از جمله آلمان، اسپانیا، یونان، فرانسه و لهستان و نیز مرور آثار سینماگرانی مثل کن لوچ و نیز برگزاری سمینارهای تخصصی در زمینه نقد فیلم، توانست تا حدی انفعال دهه های گذشته را جبران کند اما با تعطیلی این مرکز در دهه هشتاد، این فعالیت های سینمایی نیز متوقف شد.

هرچند به گفته امیرحسین سیادت، مدیر جدید سینما تک موزه، این مرکز با اینکه سال‌ها راکد بود اما طی این سال‌ها هرگز درش به طورِ کامل تخته نشده بود.
سیادت از دوران مدیریت سمیع آذر، به عنوان دورانی پر رونق یاد کرده و می گوید که سینماتک در این دوره، به صورت فصلی و منظم، علاوه بر نمایش آثار مستند ایرانی از جمله فیلم های کامران شیردل، ناصر تقوایی و ابراهیم گلستان، فیلم‌های مهمی مثل مادیان، مرگ یزدگرد بیضایی و یا آثاری از درایر، گریفیث، چاپلین، آیزنشتاین، جان فورد و کاپولا را به نمایش گذاشت.

 

150511102907_1_281x351_w_nocredit
مدیر جدید سینما تک تهران همچنین گفت که از سال ۸۷ به بعد دیگر خبری از نمایش منظم فصلی نبود و سینماتک راکد و بی‌برنامه شده بود و روندِ نامنظم و منقطعی در نمایشِ فیلم داشت.
اکنون بعد از چند سال توقف و رکود، سینماتک تهران، دوباره در اسفند ماه گذشته با مدیریت جدید و تجهیز و بازسازی سالن سینمایی اش و با نمایش فیلم دایی جان ژاک تاتی فعالیت خود را از سر گرفت. استقبال علاقمندان جدی سینما از این برنامه، نشان دهنده اشتیاق روز افزون جوانان عاشق سینما(سینه فیلی ایرانی) به تماشای آثار برجسته و متفاوت تاریخ سینما بر روی پرده بزرگ و در سالن تاریک است. فرصتی که سال هاست، دانشجویان سینما و فیلم بین های جدی ایرانی به دلیل سیاست گزاری ناشیانه مسئولان سینمایی از آن محروم شده اند.
یکی از ویژگی های سینما تک های دنیا، ارتباط تنگاتنگ این مراکز و تبادل فیلم ها یا برنامه هاست اما به گفته مدیر جدید سینما تک در حال حاضر ارتباطی بین سینما تک موزه هنرهای معاصر تهران و سینما تک های مهم دنیا از جمله سینما تک پاریس وجود ندارد اما او می گوید که این موضوع در برنامۀ درازمدت او و مسئولان موزه قرار دارد.

Check Also

پایان نشست اوپک؛ انتخاب دبیر کل جدید و ناکامی در تعیین سقف تولید

نشست سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) بدون تعیین سقف تولید نفت یا تعیین سیاستی تازه …