سرزمین آب و آفتاب (خوزستان)

PFAF930BF

به عنوان یکی از کهن ترین سرزمین های تمدن بشری با تمدن بالغ بر 6000 سال و با مساحت 64.236 مترمربع ( قریب به  4% خاک کشور) را تشکیل میدهد . جمعیت آن حدود  ۴٬۲۷۴٬۹۷۹   نفر (سرشماری ۱۳۸۵(

خوزستان از شمال به  استان لرستان ، از شمال شرقی و شرق به استان چهارمحال و بختیاری  ،از شمال غربی به استان ایلام ، از شرق و جنوب شرقی به استان کهگیلویه و بویراحمد از جنوب به استان بوشهر و خلیج فارس و از غرب به کشور عراق محدود می‌شود.

درشمال و شرق استان خوزستان رشته کوه زاگرس قراردارد ، بدین جهت خوزستان شامل دو اقلیم مهم کوهستانی و جلگه ای است که جلگه های خوزستان جزء حاصل خیزترین خاکهای ایران زمین محسوب  می شود .

P6E0998A0

” خوزستان ” در دوران باستان، بخصوص، در دوره هخامنشی به دو ناحیه تقسیم می شد: بخشهای شمال و شمال شرقی که انشان ( انزان ) نام داشت و سرزمینهای با صفا و کوهستانها و جنگلهای فراوانی را شامل بود ، و ناحیه جنوبی که دارای آب و هوای گرم و مرطوب و دشتهای حاصلخیز و جلگه ای جنوبی سرسبز و پرآب بوده و به قاره ای کوچک و مستعد می مانست . بخشهای جنوبی که « عیلام » نام داشته یادآور تمدنهای دیرینه خوزستان است و بشدت تحت تأثیر فرهنگ « میان رودان » بوده ، جغرافیای وسیعی را شامل می شده که حد فاصل لرستان و خوزستان و سواحل خلیج فارس امروزی است.

مرکز استان ، اهواز و دیگر شهرهای آن : آبادان ، ایذه ، ماهشهر ، بهبهان ، خرمشهر، دزفول ، دشت آزادگان ، رامهرمز ، شوشتر ، مسجد سلیمان ، شادگان ، شوش ، اندیمشک ، باغملک ، آغاجاری ، امیدیه ، اندیکا ، باوی ، بهبهان ، رامشیر ، لالی ، هفتگل ، هندیجان و باوی نام دارد.

رودخانه های جاری در این استان : کرخه ، دز ، اروند رود ، کارون (طولانی ترین و پرآب ترین رود ایران) ، مارون – جراحی ، بهمنشیر، هندیجان ، گاماسیاب (سیمره-کرخه)

قسمت های عریض رودخانه که  دارای آب دائمی زیادی است ، به هور معروف اند ، مشهورترین آنها هورالعظیم در کنار کرخه با 100 کیلومتر طول و بین 15 تا 75 کیلومتر عرض می باشد که نیزاری عظیم است ، طایفه های ساکن در اطراف آن در این منطقه به پرورش گاومیش می پردازند .از دیگر هورهای خوزستان ، هور تزرعه در حاشیه کرخه و دز در جنوب دزفول ، در حاشیه آن نوعی برنج بومی کاشته می شود.هورالدورق درحاشیه رودخانه مارون یا جراحی قراردارد، نی و چولان ازگیاهان حاشیه این هور است .

P98157CA0

با توجه به باستانی بودن منطقه خوزستان آثار تاریخی بسیاری از ادوار مختلف تاریخ از زمان ایلامی ها تا کنون به شرح ذیل وجود دارد:

معبد چغازنبیل (ثبت میراث جهانی یونسکو) کاخ شوش (آپادانا و شائور) ، قلعه شوش ، مقبره دانیال نبی ، تپه باستانی هفت تپه ، سازه های آبی شوشتر (ثبت جهانی یونسکو) ، پل ساسانی ، دزفول ، حمام کرناسیون ، قلعه دختر ، قلعه سلاسل ، قلعه تُل ، قلعه بردی ، قلعه ارجان ، خانه مستوفی ، خانه معین التجار ، معبد بردنشانده ، اشکفت سلمان ، نقوش کول فره ، مجسمه  سوسن ، مقبره ابودانیال ، ، مسجد جامع دزفول ، قلعه رستم عقیلی ، خانه مرعشی ، حرف خانه ، کتیبه تنگ تکاب ، گور هرمز ساسانی ، طاق نصرت ساسانی ، نهر داریون و ………….. از جمله دیدنیهای این استان است .

P8CE072D7

صنایع دستی : منسوجات یکی از مهمترین صنایع دستی خوزستان است ، تا حدی که آنرا همردیف استان یزد می دانند ، در ادبیات فارسی بارها از دیبای شوشتر سخن به میان آمده است . از دیگر بافته های شوشتر عبابافی (نازک وضخیم) ، مقنعه بافی (روسری زنانه) ، چفیه (روسری مردانه) ، ملافه شوشتری ، لنگ دزفول ، جاجیم شادگان ، حصیربافی ، بوریا بافی، گلیم بافی و قلابدوزی نیز در سرتاسر این خطه رایج است .

طلاسازی مندایی ها ، ساخت خلخال و گوشواره ، طوق گردن ، آویز سینه برنجی نیز بین عشایر و طوایف خوزستان رونق دارد.

موسیقی شوشتری گوشه ای از دستگاه همایون است و باغبان ها ، بافنده ها و …. و دیگر کسانی که از دل می خوانند ، این گوشه را خوبی می شناسند.

در بخش های شمال خوزستان به جهت آنکه قشلاق عشایر لر و بختیاری می باشد ، موسیقی لری نیز رایج است ، از مهم ترین آلات موسیقی در این خطه  نی جفته ، سرنا ، تار ، تنبک ، دایره ، دهل ، و هفت بند می باشد.

موسیقی عربی و آلات موسیقی عربی نیز با موسیقی خوزستان عجین شده است و گروههای موسیقی عربی را در این منطقه “الخاشه” می گویند.

اهالی استان خوزستان بسیار مهمان نواز هم هستند ، محلی بنام مضیف که مخصوص پذیرایی از مهمانان میباشد توسط اهالی از نی ساخته می شود ، شمای ظاهری آن به شکل یک سالن طولانی و بلندمی باشد و در آن با قهوه از شما پذیرایی می کنند ، و نوشیدن آن آداب خاص خود دارد، بسیار اوقات اگر از خوردن آن امتناع ورزید ، باعث دلگیری صاحب خانه می شود.

P1A95AA80

از همه شگفت انگیزتر خاک خوزستان است ، که بوی پاک شهدا از آن به مشام میرسد ، در ذره ذره این خاک که قدم برمیداری ، وجود این عزیزانِ رفته را حس می کنی ، با آنان حرف می زنی ، با تمام وجود خودرا مدیون و ممنون آنان حس می کنی ، امروز این امنیت را در خانه خود از برکت شجاعت و وجود آنان داری ، به خودی خود در این خاک مقدس با این مردم صبور و شجاع ، اشک از دیدگان جاری وروان می گردد…..

منبع : ماهنامه طبیعت گردان

Check Also

جزایر ایرانی خلیج فارس

جزایر ایرانی خلیج فارس خلیج فارس یا دریای پارس حدود ۳۰ جزیره مسکونی و غیر مسکونی …