«نبرد من» فقط یک کتاب نبود. تاریخی بود به تعداد میلیون‌ها کشته و تفکری تفتیده در کوره‌های آدم‌های سوزی. هیتلر درواقع آتشی برافروخت که دامن ملت آلمان را نیز گرفت. آمارها حاکی از آن است که قریب به ٥میلیون و ٥٠٠هزارنفر در طول جنگ جهانی دوم فقط از خود مردم آلمان کشته شدند که یک‌سوم آن افراد غیرنظامی بودند.
برای همین حساسیت روی این کتاب آن‌قدر زیاد بود که تا سال‌ها بعد از جنگ جهانی دوم، همچنان انتشار آن را به صلاح نمی‌دانستند. هرچند «نبرد من» هیچ‌وقت کتابی دور از دسترس نبوده است.
این کتاب سال گذشته یکی از پرفروش‌های آمازون بود. در فضای مجازی هم اصل و ترجمه‌های متعدد این کتاب همچنان موجود بوده و هست اما این‌که در خود کشور آلمان مجوز انتشار بگیرد، بحثی طول و دراز داشته به قدمت ٧٠سال.
یعنی تازه بعد از این همه مدت، «نبرد من» نوشته آدولف هیتلر قرار است در آلمان منتشر شود. بنیاد تاریخ معاصر در مونیخ این خبر را به تازگی اعلام کرد اما همچنان باید در انتظار انتقاد گروه‌های مختلف به‌ویژه یهودیان بود.
«نبرد من» ابتدا در سال ۱۹۲۵ یعنی ٨سال پیش از به قدرت رسیدن هیتلر منتشر شد. او در زندان لندزبورگ این کتاب را نوشت و بعدها، پس از به قدرت رسیدن حزب ناسیونال سوسیالیسم در آلمان و تشکیل دولت «رایش سوم»، در سال ١٩٤٣، ١٠میلیون نسخه از آن در آلمان توزیع شد.
پس از شکست آلمان نازی، متفقین حقوق چاپ این کتاب را به ایالت بایرن سپردند که به‌طور انحصاری به فرمانداری ایالت بایرن تعلق داشت و تاکنون با انتشار کتاب مخالفت کرده بود. حالا براساس قوانین حق نشر در آلمان، ٧٠سال از مرگ مولف گذشته است و ناشران می‌توانند ژانویه ٢٠١٦ این کتاب را آزادانه منتشر کنند.
با این حال، مقامات آلمانی گفته‌اند به دلیل احتمال برانگیخته‌شدن احساسات نئونازی، دسترسی عموم به این متن محدود خواهد بود. البته «نبرد من» نخستین کتابی نیست که در طول تاریخ بحث‌برانگیز بوده و حواشی این‌چنین داشته است. در ادامه به برخی از این کتاب‌ها پرداخته‌ایم:
١. خواستگاه گونه‌ها، چارلز داروین
چارلز داروین طبیعت‌شناس انگلیسی بیش از ١٥٠سال پیش نظریه تکامل خود را برای خوانندگان عامی نوشت. او پس از ٥سال سفر دریایی با کشتی بیگل به آمریکای‌جنوبی نخستین پیش‌نویس این کتاب را در سال ١٨٤٢ نوشت.
پس از آن تا سال ١٨٤٤ نوشته اولیه را گسترش داد و به حدود ٢٣٠ صفحه رساند. او برای نخستین‌بار تئوری خود را در جولای سال ١٨٥٨ علنی کرد و یک‌سال بعد کتاب خاستگاه گونه‌ها در لندن منتشر شد. ١٢٠٠ نسخه چاپ اول در همان روز نخست انتشار به فروش رفت.
عنوان کتاب در ابتدا «اصل انواع به کمک انتخاب طبیعی یا بقای نژادهای اصلح در تنازع بقا» بود ولی این نام طولانی به مرور زمان جای خود را به «خاستگاه گونه‌ها» داد. این کتاب داروین درباره نظریه بحث‌انگیز تکامل است که با ادبیات علمی جدیدی در یک کتاب خواندنی ارایه شده بود.
درپی انتشار این اثر، کلیسا آن را مضر خواند و سیل مخالفت‌ها آغاز شد و هنوز هم کشاکشی مداوم در بسیاری از کشورهای دنیا بر سر این کتاب وجود دارد که آیا باید نظریه تکامل آموزش داده شود یا خیر. این موضوع به‌ویژه در مدارس هنوز هم جنجال‌برانگیز است.
٢. آیات شیطانی، سلمان رشدی
سلمان رشدی در سال ١٩٤٧ در شهر بمبئی هند و در یک خانواده مسلمان متولد شد. او در ١٣سالگی برای تحصیل به انگلستان مهاجرت کرد و مدتی با نوشتن مقالات تبلیغی در انگلستان به تأمین مخارج زندگی پرداخت و بعد شناسنامه انگلیسی گرفت و تبعه آن‌جا شد.
کتاب «آیات شیطانی» این نویسنده بدون‌شک یکی از معروف‌ترین کتاب‌های ممنوعه است. این کتاب رمان چهارم سلمان رشدی بود و موجب جریحه‌دارشدن احساسات مسلمانان شد.
تظاهرات مختلفی درکشورهای مختلف ازجمله در انگلستان به وقوع پیوست و مسلمانان این کتاب سوزاندند. این حرکات زمانی اوج گرفت که امام‌خمینی(ره) در فتوای تاریخی و تأثیرگذار خود، حکم ارتداد سلمان رشدی را صادر کرد و دولت انگلیس وادار به محافظت از جان او شد.
البته دولت انگلیس در سال‌های اخیر با دادن جوایز متعدد سعی در محبوب‌کردن این نویسنده و حمایت از او داشته اما این کارها کوچکترین تأثیری در نفرت عمومی مسلمانان نسبت به سلمان رشدی نداشته است.
این کتاب مدت کوتاهی پس از انتشار در سال ١٩٨٨ درهند ممنوع شد. با فاصله کمی ایران، پاکستان، عربستان‌سعودی، مصر و بسیاری از کشورهای دیگر هم به این ممنوعیت پیوستند.
٣. اولیس، جیمز جویس
«اولیس» تا به حال دوبار در ایران به شکل نصفه‌نیمه مجوز گرفته و چاپ شده است. یک‌‌بار فصل هفدهم آن چاپ شد و بار دیگر خلاصه آن. منوچهر بدیعی درواقع شرایط را فراهم نمی‌دید تا کل کتاب را چاپ کند.
ماجرای بحث‌برانگیز این نویسنده ایرلندی البته تنها به ایران برنمی‌گردد. او تمام آثارش را نه به زبان مادری که به زبان انگلیسی می‌نوشت.
نخستین اثرش یعنی دوبلینی‌ها مجموعه داستان‌های کوتاهی است درباره دوبلین و مردمش که گاهی آن را داستانی بلند و با درون‌مایه‌ای یگانه تلقی می‌کنند. او همراه ویرجینیا وولف از نخستین کسانی بودند که به شیوه جریان سیال ذهن می‌نوشتند. این کتاب به‌عنوان یکی از معروف‌ترین آثار ادبیات داستانی در زبان انگلیسی شناخته شده است.
این کتاب نخستین کتابی نبود که به علت محتوای جنسی ممنوع شد و البته آخرین کتاب هم نبود. «اولیس» ابتدا به صورت پاورقی از سال ١٩١٨ تا ١٩٢٠ منتشر شد و سرانجام در سال ١٩٢٢ به صورت یک کتاب روانه بازار کتاب شد.
این کتاب به‌عنوان علامتی از جنبش مدرنیسم، زندگی یک شخصیت را در دوبلین به تصویر می‌کشد. زمان وقوع داستان روز ١٦ ژوئن ١٩٠٤ و محل آن شهر دوبلین، پایتخت ایرلند است. تمام حوادث تقریبا در مدت ١٦ساعت اتفاق می‌افتد.
این کتاب با مهارت و دقت تمام درهمان قالب ادیسه، اثر معروف هومر نوشته شده است. «اولیس» در ایالات متحده آمریکا پس از برگزاری یک دادگاه از سال ١٩٢١ ممنوع اعلام شد و این ممنوعیت تا سال ١٩٣٤ ادامه داشت.
همچنین این کتاب در انگلیس در طول دهه ١٩٣٠ و در استرلیا در دو دهه ١٩٣٠ و ١٩٤٠ به علت استفاده از مطالب شهوانی ممنوع بوده است. هرچند با گذشت قریب به یک قرن، همچنان «اولیس» را مهم‌ترین رمان قرن بیستم می‌دانند.
٤. راز داوینچی، دن براون
«راز داوینچی» نام رُمانی کارآگاهی و ماجرایی است از نویسنده آمریکایی، دن براون که با فروش و استقبال گسترده‌ای در سراسر جهان مواجه شد.
این کتاب قسمت دوم از سه‌گانه براون است. قسمت اول آن در سال ٢٠٠٠ با نام «فرشتگان و شیاطین» به چاپ رسید. قسمت سوم از سه‌گانه براون نیز با نام «نماد گمشده» در سال ٢٠٠٩ به چاپ رسید. این کتاب دن براون در سال ٢٠٠٣ پرفروش‌ترین رمان در سطح بین‌المللی شد.
شروع رمان از همان آغاز جنجال‌برانگیز است و به یکی از روایت‌ها درباره زندگی مسیح می‌پردازد که همواره درباره آن بحث شده است. سوزاندن کتاب، رفتار مشترک مسیحیان در سراسر جهان بود و در سال ٢٠٠٦ وقتی نسخه‌ای از این کتاب برای تلفن‌های موبایل طراحی شد، واتیکان این کتاب را تحریم کرد.
انتشار این رمان در پاکستان، ساموآ، لبنان، سریلانکا و برخی کشورهای شبه‌جزیره هند ممنوع است. در ایران تمام قسمت‌های این سه‌گانه ترجمه و منتشر شده‌اند و با مشکلی مواجه نبوده‌اند.
٥. آلیس در سرزمین عجایب، لوئیس کارول
چارلز لاتویج داجسون با نام مستعار لویس کارول، استاد ریاضیات در دانشگاه آکسفورد و فرزند خانواده‌ای ثروتمند و بانفوذ در انگلستان بود. لوئیس کارول در سال ١٨٦٥ با نوشتن کتاب «آلیس در سرزمین عجایب» به یکی از شناخته‌شده‌ترین داستان نویسان کلاسیک کودک در فرهنگ غرب تبدیل شد.
نویسنده در این کتاب، داستان خیالی سفر دختری به نام آلیس را تعریف می‌کند که به دنبال خرگوش سفیدی به سوراخی در زمین می‌رود و در آن‌جا با ماجراهای عجیبی روبه‌رو می‌شود.
مسلما این داستان، داستانی تخیلی به حساب می‌آید اما در دنیای کارول به حیوانات ویژگی‌های انسانی نسبت داده می‌شود و همین باعث شد ژنرال هو شین در چین این کتاب را توهین‌آمیز بداند و این کتاب مشمول قانون سانسور شود.
چون از نظر آنها این کتاب به کودکان می‌آموزد حیوانات را در سطح دوستانشان قرار دهند. این کتاب در استان هونان چین از سال ١٩٣١ ممنوع است.
