جرعه ای از جادوی جندق

حیف است که در فصل پاییز، کویر جادویی جندق را تجربه نکنید، شهری دوهزار ساله آرمیده در کنار کویر که آسمان زیبایش، آشنای بسیاری از منجمان علاقه مندان به ستاره شناسی است.

وقتی به جندق سفر می کنید، فرصت دارید تا شترسواری را تجربه کنید. علاوه بر این، حیات وحش جندق هم با کل و بز، قوچ و میش، خرگوش، قمری، کبک و تیهو و پاقرقره، انواع روباه معمولی و روباه شنی، گرگ، عقاب و البته پلنگ و یوزلنگ جذابیت های خاصی را در این منطقه ایجاد کرده است.

بازتابی از رقص باد، از فراز و فرود خاک و بوته های پیچ خورده گز و نخل در یورش شن زارها، ما را به وسعت بی نهایت کویر می برد. با دور شدن از هیاهوی شهر و شهرنشین و شهرنشینی، دوش به دوش این هزار چهره زیبا، در بستری به رنگ خاک، تجربه ای به یاد ماندنی را در کویر جندق آغاز می کنیم.

«جندق» هنوز هم به همان سادگی هزاران سال پیش است؛ هنوز روی دیوارهای کاهگلی اش می توان شیار شیار، عبور باران های تند و سیل آسا درگذر زمان های دور را به نظاره نشست. هنوز دیوارهای کنگره دارش می تواند افق تمدن کهن و دیرسال کویر را به رخ بکشد. هنوز بوی زندگی بی تکلف آدم ها را می توان در مهربانی و سخاوت مردمانش تجربه کرد که همه چیزشان همانی است که می بینی؛ سادگان صبور!

جندق در زمان های دور، در مسیر شاهراه ارتباطی کاروانان گذر جندق به بیدستان قرار داشت و کاروان هایی که از سمت جنوب ایران قصد عزیمت به ری و شمال کشور را داشته اند، پیش از عبور از دریای کویر، در جندق اتراق می کردند.

این سرنوشت نیک مردمان جندق است که امروز هم میزبان مسافرانی هستند که از اصفهان و شهرهای جنوبی ایران به قصد زیارت و سیاحت، به مشهد مقدس میروند.

این شهر کوچک برای خودش موزه ای است در قد و قواره تاریخ؛ قدمت جندق به دورانساسانی بر می گردد؛ در روزگاری که «انوشیروان» این دیار را به عنوان تبعیدگاهش انتخاب کرد و قلعه و بارویی ساخت که طی سالیان دراز، در میان خانه های مردمانی محصور شد که امروز زیستگاه کویرنشینان جندق است.

جندق پر راز و رمز: مردم این شهر برای امرار معاش، اندک زراعتی دارند، اما در خانه های ساده شان دار قالی هم برپاست. اینجا زادگاه شاعری است با نام یغمای جندقی؛ خانه قدیمی این شاعر عهد قاجار، در همان قلعه تاریخی جندق قرار دارد.

جندق چیزی کمتر از ابیانه کاشان ندارد، اما از اقبال ابیانه بی نصیب مانده است؛ که به تهران نزدیک باشد تا گوشه نظری به آن شود. همه جای این شهر بافتی قدیمی دارد، طاق ها و رواق هایی کوتاه در کوچه ها دیده می شود و چون در قدیم راهزنان به شهر حمله می کردند، درب خانه ها را نیز کوتاه می ساختند، طاق های کوتاهی نیز در کوچه ها بنا می کردند تا اسب های سرکش سارقان وارد خانه ها و حریم حرمت دارشان نشوند.

چاه هایی که به قنات وصل می شوند، درون همه خانه های قلعه وجود دارد. این چاه ها به شکل عجیبی ساخته شده اند و برای این که راهزنان نتوانند از طریق قنات، از حیاط خانه ها سر درآورند، این چاه ها را به شکل مارپیچ ساخته اند که عبور از میان آنها غیرممکن است.

جندق پر از راز و رمز است و عجیب تر این که قلعه این شهر از معدود قلعه هایی است که با گذشت چندین قرن از عمر آن، هنوز مسکونی مانده است؛ حتی کوچه باغ های پرپیچ و خم جنوب آن، با دیوارهای گلی و پرچین های زیبا همچنان پایدار مانده اند.

تنها قلعه مسکونی ایران

قدمت شهر جندق براساس آثار باقیمانده از ادوار گذشته، به دوهزار سال می رسد و قلعه انوشیروان، تنها قلعه ای در کشورمان است که هنوز هم در آن مردم سکونت دارند. این قلعه، یکی از بزرگ ترین قلعه های تاریخی ایران به شمار می رود که بر فراز هر چهار گوشه آن، برجی قد برافراشته است. این قلعه تاریخی و دیدنی، دارای دروازه ای با ویژگی های خاص است. اگر در اوایل فصل پاییز به این قلعه بروید، هوای مطبوع و خنکی را تجربه خواهید کرد و اگر در فصل زمستان در کوچه های آن قدم بزنید، هوای نسبتا گرمی را تجربه خواهید کرد!

این قلعه دارای خانه های بسیار زیبا و قدیمی است که هنوز هم مردم جندق در آن ساکن هستند، اما با وجود ویژگی های منحصر به فرد آن، مورد بی مهری قرار گرفته و به علت عدم حافظت و مرمت، در حال تخریب است، در حالی که می تواند با مرمت و احیا، به یکی از جاذبه های ویژه گردشگری و میراث فرهنگی کشورمان تبدیل شود.

جاذبه های «جندق»: «جندق» بسیار کم باران است، اما از جمله ویژگی های مهم کویرنشینان ایران این است که از اندک آبی نیز بیشترین بهره را می برند و درست به همین دلیل و علیرغم بارندگی اندک، جندق از محصولات کشاورزی بی نصیب نیست و حتی مشهور است زعفران این منطقه، بهترین و باکیفیت ترین زعفران ایران است و صد حیف که به دلیل کمبود منابع آبی، میزان برداشت آن بسیار اندک است.

به سبب همین بارش کم، در بخش هایی از مناطق پیرامونی جندق، پوشش گیاهی خاصی وجود دارد که از آن جمله می توان به درختان و درختچه های منطبق با آب شور مانند تاق، گز، روناس، اشنو، بادام کوهی، خارشتر، مارچوبه و شیرین بیان اشاره کرد.

با این حال، کویر جندق چندان هم از جاذبه های طبیعی بی نصیب نمانده است. وزش باد، ریگ ها و شن ها را به حرکت در می آورد و حجم های بدیعی می سازد که از مهم ترین جاذبه هایی است که همه ساله مسافران زیادی را به سمت جندق فرا می خواند. علاوه بر این ویژگی ها، کوی جندق برای ورزش های کویری مانند اسکی روی ماسه هم قابلیت فراوانی دارد، از امواج مهیب ماسه ها و تپه های مرتفع شنی عبور کنید؛ شترسواری از تفریحاتی است که هیچ گردشگری تجربه آن را فراموش نمی کند.

آبشار دل انگیز کویر

یکی از جاده هایی که به خاطر عبور از دل کویر، معمولا برای رانندگان این مسیر ملال آور است، مسیر دامغان به اصفهان است که به جاده جندق شهرت دارد، اما مسافرانی که از این مسیر عبور می کنند، در فاصله 15 کیلومتری جندق، با تابلوی «آبشار جندق» رو به رو می شوند که در دل این کویر بی آب و علف، هرکسی را به وجد می آورد.

اینجا آبشاری دل انگیز قرار دارد که در استخر آن، ماهی هم پرورش می دهند. جالب این است که در داخل تونل دست ساز کنار آبشار که اتفاقا آب و هوای بسیار خنکی دارد، رستورانی ساخته شده است که آب آبشار نیز از میانه آن عبور می کند و لحظه های آرامش بخشی را به ارمغان می آورد.

اقامتگاه سنتی جندق

اگر به شهر جندق سفر کردید، می توانید تعطیلات لذت بخشی در اقامتگاه «طباطبایی» داشته باشید. صاحب اصلی این اقامتگاه، فردی از نوادگان یغمای جندقی، شاعر پرآوازه ایران و شامل دو بخش زمستان نشین در شمال میان سرا و تابستان نشین در جنوب آن است.

این اقامتگاه یک بنای دو طبقه است که دسترسی به بام آن نیز از دو مسیر جداگانه میسر است. اگر قصد دارید با دوستان و آشنایان خود به جندق سفر کنید، نگران کمبود جا نباشید؛ این خانه دارای 14 اتاق است و برای 50 نفر ظرفیت دارد.

در عین حال، شب ها برای شما آتشی تدارک می بینند تا بتوانید در روشنای آن دمی با دوستانتان به گفت و گو که بنشینید و هیاهوی شهر را فراموش کنید. به اقامتگاه که بازگشتید، حمام با آب گرم مهیا است تا بتوانید شن و ماسه را از تن خود بشویید و در رختخواب سنتی دراز بکشید و یک خواب راحت را در قلب کویر تجربه کنید.

مسیر دسترسی

جندق از توابع شهرستان «خور» است که در 350 کیلومتری شمال شرقی اصفهان و 220 کیلومتری شرق نایین قرار دارد.

جندق از شما به کویر بزرگ، از غرب به کویر ریگ جن و سلسله کوه های جندق، از جنوب به بیابان های اطراف خور و از شرق به حاشیه جنوبی دشت کویر محدود می شود.