«پل جاسوس ها» تازه ترین ساخته استیون اسپیلبرگ با فیلمانه ای از برادران کوئن و با بازی تام هنکس سرانجام آماده اکران شد و روی پرده رفت؛ فیلمی که بازی در ادامه همان حال و هوای اسپیلبرگ بعد از «اسب جنگی» است. این فیلم هرچند زیاد باب طبع علاقه مندان اسپیلبرگ نیست، اما حسابی دل منتقدان را برده و آنها به فیلم روی خوش نشان داده اند. این فیلم بی شک یکی از رقبای اصلی در مراسم اسکار پیش رو است و باید از همین الان آن را حداقل در رشته های اصلی جزء نامزدهای جوایز اسکار بدانیم. این گزارش را تا انتها بخوانید تا بیشتر در کم و کیف داستان و حال و هوای این ساخته اسپیلبرگ قرار بگیرید.
جنگ سرد در اسکار
جنگ سرد از آن دست اتفاقاتی بود که نه درگیری داشت و نه خونریزی. تنها نکته برجسته جنگ سرد به پیشرفت علم و البته فراهم شدن حجم زیادی سوژه برای سینما خلاصه می شود. بیش از 50 سال از جنگ سرد گذشته، اما هم چنان داستان هایی از آن باقی مانده که تبدیل به فیلم سینمایی نشده اند. یکی از این داستان ها که با وجود جذابیت های مختلفی که داشت، به تازگی به قالب فیلم درآمده و اکران شده «پل جاسوس ها» است؛ فیلمی به کارگردانی استیون اسپیلبرگ و با بازی تام هنکس که در کنار جلب نظر منتقدها فعلا شرایط خوبی را در گیشه دنبال می کند.
هر چند برای قضاوت کمی زود است، اما بسیاری از کارشناس ها اعتقاد دارند که پل جاسوس ها به راحتی می تواند تبدیل به یکی از نامزدهای جدی جایزه اسکار بهترین فیلم امسال شده و در ادامه ستاره خود را نیز برای بهترین بازیگر مرد نقش اصلی نامزد کند. مخاطب های قدیمی تر سینما اسپیلبرگ را با انواع و اقسام فیلم های عجیب می شناسند، کارگردانی که روزگاری آثاری همچون آرواره ها، پارک ژوراسیک، ای تی و گزارش اقلیت را در کارنامه داشت، مدتی است به داستان های تاریخی علاقه مند شده و طی سال های اخیر فیلم هایی هم چون «اسب جنگی»، «لینکلن» و اکنون «پل جاسوس ها» را کارگردانی کرده که در فضایی کاملا تاریخی دنبال می شوند. در ادامه سعی کرده ایم با بررسی ساخته جدید اسپیلبرگ نگاهی کنیم به کارنامه این کارگردان مطرح دنیا که تغییر جدی در سبک کارهایش به وجود آورده.
معاوضه جاسوس ها
یکی از خلبان های جاسوسی سیا به نام فرانسیس پاورز در سال 1960 زمانی که با هواپیمای یو-2 در ارتفاعی بالا مشغول عکاسی از بخش های مختلف شوروی سابق بود، هدف یک موشک قرار گرفته و سقوط می کند. نیروهای شوروی سابق او را از صحنه حادثه خارج کرده و به 10 سال زندان محکوم می کنند. در مقابل، یک جاسوس «کا.گ.ب» با نام «رودولف آبل» در زمان دریافت اطلاعاتی مخفی از یک جاسوس دیگر، توسط نیروهای اف بی آی دستگیر و به 30 سال زندان محکوم می شود.
در شرایطی که آلمان ها مشغول ساخت دیوار برلین بودند، یک دانشجوی آمریکایی بی گناه به خاطر شک نیروهای امنیتی نسبت به عملیات تخریبی دستگیر شده و به زندان منتقل می شود. فضای آن روزهای جهان سیاست شباهت بسیاری به یک انبار باروت داشت که تنها با یک اشاره منفجر می شد. در شرایطی که هیچ کدام از طرفین از دستگیری نیروهای خود رضایت نداشتند، وکیلی کاملا غیرنظامی به نام جیمز داناوان وارد داستان شده و سعی می کند با معاوضه جاسوس های دو طرف و البته نجات دانشجوی آمریکایی، وضعیت را بهبود بخشد.
پل جاسوس ها که اشاره مستقیم به دیوار برلین دارد (در آن زمان شوروی و آمریکا اسیرهای خود را میان آلمان شرقی و غربی معاوضه می کردند) یکی از جذاب ترین داستان های واقعی دوران جنگ سرد را در اختیار داشته و توانسته با کارگردانی اسپیلبرگ، بازی با تام هنکس و البته فیلمنامه برادران کوئن تبدیل به اثری قابل توجه شود؛ فیلمی که از تمامی خصوصیات یک فیلم جاسوسی دوری و سعی کرده با رویکردی متفاوت به سراغ فضای جنگ سرد برود. هر چند بسیاری از مخاطب های جدی سینما از انتهای داستان پل جاسوس ها باخبر هستند، اما این ساختار کلی این فیلم است که می تواند مخاطب را برای 141 دقیقه در سالن های نمایش سینما نگه دارد.
مرگ اسپیلبرگ ماجراجو
«دوئل»، «آرواره ها»، «ای تی»، «ایندیانا جونز»، «پارک ژوراسیک»، «نجات سرباز رایان»، «گزارش اقلیت» و حتی «ترمینال» به خوبی نشان می دهند، استیون اسپیلبرگ شخصیتی کاملا ماجراجو دارد و عاشق به تصویرکشیدن علایق خود در قالب های مختلف است. حتی در «ترمینال» که به طور کامل در یک فرودگاه دنبال می شود، باز هم شاهد ماجراجویی مسافری هستیم که در محیطی کاملا غریبه و ناآشنا گرفتار شده. زمانی که این کارگردان صاحب سبک سینمای دنیا با ساخت چهارمین قسمت از ایندیانا جونز در سالن های سینما از سوی طرفداران «دو آتیشه» این مجموعه مورد انتقاد گرفت، به احتمال فراوان تغییری اساسی در او ایجاد شد که در ادامه به سمت دیگری حرکت کرد.
با وجود شباهت های «اسب جنگی» به داستان سرایی ماجراجویانه شاهد این هستیم که تفکرات اسپیلبرگ از سال 2012 با ساخت لینکلن به کلی تغییر کرد؛ تغییری که هر چند طرفداران او را ناامید کرده، اما حداقل اسپیلبرگ را به فهرست کارگردان های خوب سینمای امروز جهان بازگردانده. پل جاسوس ها نمونه دیگری از همین موضوع است.
استقبال منتقدها از پل جاسوس ها
واکشن منتقدان به ساخته جدید «اسپیلبرگ» هم بر این نکته تاکید دارد که اسپیلبرگ دیگر آن کارگردان ماجراجوی سابق نیست. منتقد گاردین می نویسد: «تمامی سکانس ها، حرکت های دوربین و دستورات ارائه شده به بازیگرها بوی اسپیلبرگ را می دهند، اما به نظر می رسد که حتی او هم خود را در چهارچوبی خاص قرار داده تا به سراغ ماجراجویی های قدیمی نرود. پل جاسوس ها هیچ شباهتی به آثار قدیمی کارگردانش ندارد، اما می توان آن را یکی از درام های تاریخی قابل توجه چند سال اخیر دانست.
در بخشی از نقد هالیوود ریپورتر نیز به این نکته اشاره شده که پل جاسوس ها زمانی پای خود را فراتر از یک درام سیاسی می گذارد که به جزئیات آن نگاه می کنید. زمانی که داناوان به عنوان وکیل با آبل صحبت می کند، هنکس می پرسد: «از اعدام شدن و اعتراف نکردن نمی ترسی؟» آبل در جواب می گوید: «ترسیدن من تفاوتی هم در نتیجه کار ایجاد می کند؟» منتقد هالیوود ریپورتر در ادامه به این مساله اشاره می کند که توجه به جزئیات در فیلمنامه پل جاسوس ها این اثر را وارد سطح کیفی خاصی می کند. اینکه امضای کوئن ها در تمامی بخش های داستان فیلم به چشم می خورد، مساله ای است که مسوولان دریم ور کز و شخص اسپیلبرگ به همین خاطر راضی شدند به سراغ این دو برادر که در بیشتر کارهایشان رگه هایی از طنز دارند، بروند؛ طنزی که این بار جای خود را به اجرای جزئیات داده و باعث شده حداقل ساخته جدید اسپیلبرگ در زمینه فیلمنامه هیچ ضعفی نداشته باشد.
توضیحات اشاره شده باعث شده اند که پل جاسوس ها با متوسط امتیاز 81 از 43 نقد ثبت شده، تبدیل به یکی از آثار قابل توجه امسال شود؛ فیلمی که بعد از سال ها به سراغ جنگ سرد رفته و سعی کرده روایتی متفاوت و البته جذاب از آن را به نمایش درآورد.
تنها یک هفته از اکران پل جاسوس ها در نقاط مختلف دنیا گذشته و این فیلم که با بودجه ای 40 میلیون دلاری ساخته شده، توانسته 15 میلیون دلار از فروش گیشه ها به خود اختصاص دهد؛ رقمی که مطمئنا طی هفته های آینده و با افزایش تعداد سالن ها بهبود یافته و می تواند این فیلم را حتی از دید اقتصادی تبدیل به اثری موفق برای کمپانی فاکس کند.
بازی تام هنکس در پل جاسوس ها همه را شگفت زده کرد
«پل جاسوس ها» تازه ترین همکاری تام هنکس با اسپیلبرگ است، آنها پیش از این در فیلم های «نجات سرباز رایان»، «اگه می تونی منو بگیر» و «ترمینال» همکاری داشته اند؛ اما همکاری اخیر هم حال اسپیلبرگ را خوب رده و هم تام هنکس را به روزهای اوجش بازگردانده است.
با وجود تمام توضیحات ارائه شده، بخش عمده ای از بار کیفی فیلم بر دوش تام هنکس قرار داشت. اسپیلبرگ حتی در بخشی از مصاحبه خود با یک شبکه ایرلندی درباره آرامشی که هنگام کار با تام هنکس در این پروژه داشته، توضیح می دهد که زمانی که نجات سرباز رایان را به عنوان کارگردان در کنار تام می ساختم، هر دو ما کمی عصبی بودیم. ولی وقتی مدتی از همکاریمان می گذشت، کم کم جوری شد که دیگر احساس می کردیم که هر دو از یک مغز فرمان می گیریم و این درست همان روشی بود که در سه تجربه مشترک دیگرمان در کنار هم پیش گرفتیم و یکی از خوشایندترین تجربیاتی که تاکنون در کنار هنکس داشته ام، پروژه آخر یعنی پل جاسوس ها بود. البته اسپیلبرگ به این نکته هم اشاره می کند که تام بازیگر صادقی است که نباید مجبور به بازی در نقش شود.
اگر او شخصیت مورد نظر را درک کند، درواقع بدون آنکه مجبور به تلاش بیش از حد باشد، در کالبد آن شخصیت فرو می رود. توضیحات اسپیلبرگ به خوبی نشان دهنده توان اجرایی هنکس به عنوان یک بازیگر کلاس جهانی است؛ تام هنکسی که برای چند سال از روزهای اوج خود فاصله گرفته بود و با کاپیتان فیلیپس به شرایط ایده آل خود بازگشت، نشان داده که انتخاب درستش در نقش های پیشنهاد چه تاثیر مهمی روی کیفیت نهایی فیلم می گذارد.
منتقدهای مختلف در این رابطه توضیح داده اند که بسیاری از سکانس های فیلم تنها با بازی تام هنکس است که نجات یافته اند و مخاطب را راضی به تماشای باقی ماجرا می کنند؛ مساله ای که شاید در کلیت کار به درستی متوجه آن نشوبد، اما در بررسی دقیق و جزئی مشخص می شود که این حرکت های جزئی صورت است که می تواند اضطراب شخصیت اصلی را در شبی کاملا ساکت و بارانی (یکی از سکانس های اصلی فیلم) به نمایش درآورد.
هفته نامه همشهری جوان
