آریایی ها ٫شعبه ی ایرانی آنها
قسمت پنجم
چنانچه گفته شد آریاییها یکی از شعب مردمان هندواروپایی اند. از حیث تحقیقاتی که راجب مردمان هندواروپاییمی شود، شعبه ی آریایی شعبه ی اولی است؛ زیرا آثار تاریخی و ادبی آنها از قرن چهاردهم ق.م شروع شده، در صورتی که آثار ادبی یونانی و ایتالیایی بالنسبه جوان تر و آثار ادبی پنج شعبه ی دیگر نسبت به آثار یونانی و ایتالیایی هم خیلی تازه تر است.
آریایی ها بعد از جدایی از مردمان هندواروپایی به طرف جنوب رفته، باز به شعبه هایی تقسیم شده اند: شعبه هندی، شعبه ی ایرانی، شعبه ی سکایی. (داریوش اول در کتیبه های خود این مردم را “سَک” و “سَکا” نامیده. راجع به سکاهای آسیای وسطی نظر به اسنادی که در سنوات اخیر به دست آمده، بعضی از محققین بر این عقیده اند که اینها از ایرانیهای شمالی بوده اند و زبان آنها از زبانهای ایران شمالی است.)
راجع به احوال مردمان آریایی در اعصار قبل از تاریخ (یعنی اعصاری که راجب آن نوشته ای به دست نیامده) اطلاعات زیاد و محقّقی در دست نیست، با وجود این آنچه از تحقیقات علما حاصل شده، این است: اولاً این سوال ها پیش می آید که کی آریایی ها از مردمان هندواروپایی جدا شده اند؟ بعد از جدا شدن کجا بوده اند و آیا با هم می زیسته اند یا جدا از هم؟
راجع به سوال اولی عقیده ی محققین چنین است که نمی توان تاریخ محققی معیّن کرد؛ ولی موافق موازین علمی جدا شدن آریایی ها از مردمان هندواروپایی باید لااقل در حدود سه هزار سال ق.م باشد. راجع به سوال دوم و سوم تقریبا معلوم است که آریایی های هندی و ایرانی اکثرا به طرف آسیای وسطی رفته و مدتها در آنجا زندگانی کرده اند. در باب مساکن آنها بین علما اختلاف نظر بود، ولی حالا بیشتر به این عقیده اند که مابین رود آمویه و سیحون می زیسته اند. راجع به شعبه سکایی اطلاعات، خیلی کم است؛ زیرا آثار ادبی از آنها به دست نیامده. اطلاعات راجه به آنها همان چیزهایی است که از کتیبه های قدیم ما و نوشته های مورخین یونانی و از حفریّات در قبرهای آنها استنباط شده و چون مربوط به ازمنه ی تاریخی است در ضمن مطالب راجع به این زمانها گفته خواهد شد. عجالتا همین قدر راجب آنها باید دانست که اینها مردمانی بودند قوی، سلحشور و غالبا صحرا گرد و در ازمنه ی تاریخی مردمان سکایی از درون آسیای وسطی تا رود عظیم دانوب منتشر بودند. در ضمنِ تاریخ قدیم ایران مکرر به این مردمان بر خواهیم خورد.
آریایی های هندی و ایرانی پس از آنکه مدتها با هم زندگانی کردند از آسیای وسطی مهاجرت کرده، به باختر آمدند و از آنجا شعبه ی هندی به طرف هندوکش رفته به دره ی پنجاب هند سرازیر شد و شعبه ی ایرانی به طرف جنوب و غرب متمایل شده، در فلات ایران منتشر گردید. از اینجا معلوم است که اسم ایران از اسم این مردمان است؛ زیرا آنها خود را «اَیرایا» می نامیدند که به معنای نجیب یا باوفاست. اسم ایران هم در سابق اَیران بوده که بعدها اِیران و ایرانشده.
