اِدگار آلِن پو نویسنده آمریکایی

نام اصلی: ادگار آلن پو

زمینهٔ کاری: وحشت، گوتیک، جنایی، کاراگاهی

زادروز: ۱۹ ژانویهٔ ۱۸۰۹ – بوستون، ماساچوست

پدر و مادر: الیزابت آرنولد هاپکینز پو – دیوید پو جونیور

مرگ: ۷ اکتبر ۱۸۴۹ میلادی (۴۰ سال) – بالتیمور، مریلند

ملیت: آمریکایی

جایگاه خاکسپاری: گورستان وست‌مینستر هال

(امروزه جزئی از دانشکده حقوق دانشگاه مریلند در بالتیمور)

پیشه: شاعر، نویسندهٔ داستان‌های کوتاه، ویراستار و منتقد ادبی

سبک نوشتاری: رمانتیسم

همسر(ها): ویرجینیا الیزا کِلِم پو

زندگی

ادگار آلن پو در ۱۹ ژانویه سال ۱۸۰۹ در شهر بوستون آمریکا و در خانواده ای پروتستان و اسکاتلندی زاده شد. پدر و مادرش هنرپیشه سیار بودند. پو، پس از آنکه پدر خانواده خود را ترک کرد و مادر بر اثر بیماری سل درگذشت، از طرف تاجر ثروتمند اسکاتلندی مقیم ریچموند Richemond به نام جان آلن John Allan به فرزندی پذیرفته شد.

جان آلن در 1815 برای انجام دادن امور تجاری با خانواده خود به زادگاهش، اسکاتلند سفر کرد و ادگار در آنجا به تحصیل پرداخت و پس از پایان تحصیلات دبیرستانی در 1826 به دانشگاه ویرجینا وارد شد و از آزادی بیشتری برخوردار گشت. از همین زمان به الکل و قمار روی آورد و بر اثر مقروض شدن و تعهدات مالی، میان او و پدرخوانده اش مشاجره ها و اختلافاتی پدید آمد.

پو در 1826 تحصیلات دانشگاهی را ناتمام گذارد و به شعر و ادب که استعداد فراوان خود را در آن کشف کرده بود، روی آورد و از طرف پدر و مادرخوانده‌اش به سهل انگاری و تنبلی متهم گشت. آنان را ترک کرد و به امریکا گریخت.

در بوستون با درآمدی که از کار به دست آورد، اولین دیوان خود را به نام “تیمور لنگ و اشعار دیگر” Tamerlane and Other Poems انتشار داد. پو در قطعه تیمور لنگ که مهمترین شعر این دیوان است، اعترافات تیمور خونخوار را در شبی از زندگی شرح می دهد که در طی آن اسرار قلب خسته از غرور و خالی از فضائل انسانی خود را فاش می سازد و نقل می کند که چگونه میل به جهانگیری در او پدید آمد و چگونه عشق به دختری او را بر آن داشت که به فتح کشورها بپردازد تا بتواند سرانجام عشق و مقام و پیروزی را یکجا به بانوی خود تقدیم کند.

پو در 1827 به ارتش وارد شد و در بوستون ابتدا در زرادخانه به خدمت پرداخت، پس از آن با سمت تازه ای به جزیره سالیوان واقع در کارولینای جنوبی اعزام گشت. این جزیره را در قصه “سوسک طلایی” The Gold Bug وصف کرده است. پو در ضمن خدمت در ارتش اوقات فراغت را به سرودن شعری طولانی با عنوان “الاعراف” Al Aaraaf صرف کرد. این منظومه از ستاره ای که به همین نام کشف شده و چندی در آسمان درخشیده و ناپدید گشته بود، مایه گرفته و در آن پدید آمدن ستاره زیبا و درخشان وصف گردیده است. این شعر دوره جوانی پو از جاذبه های فراوان و تغزلی زیبا و خیال انگیز برخوردار است.

پو در 1829 به دیدار مادرخوانده خود که بر بستر مرگ افتاده بود، شتافت و هنگامی رسید که مراسم تدفین انجام گرفته بود و بر اثر تجدید دیدار با جان آلن آشتی کرد و به آکادمی نظامی وست پوینت West-pont فرستاده شد که به سبب کثرت داوطلب او را نپذیرفتند.

سپس به بالتیمور نزد عمه اش خانم کلم Clemm رفت و همانجا ماند و دیوان تازه تیمور لنگ، الاعراف و اشعار دیگر را به چاپ رساند که منتقدان درباره آن مقاله های اغراق آمیزی نوشتند و به این وسیله پو را به مردم شناساند. پو در این هنگام رابطه خود را با پدرخوانده به کلی قطع کرد و از ارث او محروم شد. در تابستان این سال، یکی از روزنامه های فیلادلفیا یک مسابقه داستان نویسی ترتیب داد و پو که در بالتیمور و نزد عمه خود به سر می برد، نوشتن چندین داستان را آغاز کرد از آن جمله است: “دستخطی مکشوف در یک تنگ” Manuscript found in a Bottle (1833)، “قصه های فولیوکلاب” Tales of the Folio Club، “از نفس افتاده” Loss of Breath و مانند آن که از میان آنها داستان دستخط مکشوف در یک تنگ، برنده جایزه مسابقه روزنامه فیلادلفیا گشت و توجه کندی J.P.Kennedy بنیانگذار انجمن ادبی را به خود جلب کرد و او را به مدیریت مجله ساترن لیترری مسنجر Southern Literary Messenger را که در ریچموند منتشر می شد، معرفی کرد.

پو همکاری نزدیکی را با این مجله آغاز کرد و تنها در یک سال سی و هفت مقاله تحقیقی درباره کتابهای امریکایی یا خارجی و نه داستان و چهار منظومه و تعداد فراوانی نقد ادبی در آن انتشار داد. خود او درباره این نقدها گفته است: «من در نقد بی پروا و نیرومند هستم، چه مربوط به دوستانم باشد، چه دشمنانم.» بر اثر همکاری پو شمارگان این مجله به طور ناگهانی افزایش یافت. پو در 1836 با ویرجینا کلم Virginia Clemm دخترعمه سیزده ساله خود، ازدواج کرد و در همین دوره بود که راه میخانه های ریچموند را پیش گرفت و به حدی در الکل غرق شد که مدیر مجله، او را اخراج کرد. از آغاز 1838 پو با همسر و مادرهمسرش در نیویورک اقامت گزید و در آنجا داستان بزرگ “سرگذشت آرتور گاردن پیم اهل نانتاکت” The Narrative of Arthur Gordon Pym of Nantucket را که در مجله مسنجر به صورت پاورقی منتشر می شد، به پایان رساند که داستانی است ماجراجویانه و پرحادثه با صحنه های وحشت انگیز و خیالی که تحت نفوذ رمان‌های “ژول ورن” قرار گرفته است.

پو در 1839 در فیلادلفیا با مجله جنتلمنزGentleman’s Magazine همکاری کرد. در همین سال مجموعه داستانهایش را با عنوان “قصه های عجیب و غریب و خیال انگیز” tales of the Grotesque and arabesque انتشار داد. این مجموعه که به وسیله بودلر شاعر فرانسوی ترجمه و کمی پس از مرگ پو منتشر شد، پو را به شهرت جهانی رساند. پو در مقدمه مجموعه داستانها از خود دفاع کرده و عقیده کسانی را که داستانهای او را تقلیدی از آثار هوفمان دانسته اند، رد کرده است.

از این تاریخ پو، چندین مجله ادبی را اداره کرد و در 1845 آخرین دیوانش، “کلاغ سیاه و اشعار دیگر” The Raven and other poemsرا انتشار داد که از معروفترین آثار او به شمار می آید.

زندگی خانوادگی پو بر اثر ابتلای همسرش به بیماری سل دگرگون شد و او در مدت بیماری ویرجینیا بر اثر زجر بسیار بیش از پیش به الکل پناهنده شد و چند قصه از جانگذارترین قصه هایش را منتشر کرد، از آن جمله “نقاب مرگ سرخ” The Masque of the Red Death، “گربه سیاه” The Black Cat و “قلب قصه گو” The Tell- Tale Heart و مانند آن که بر داستان نویسان فرانسه، روسیه و انگلیستان نفوذ فراوان بر جای گذاشت و در واقع مبنای داستان کوتاه جدید قرار گرفت. سرانجام ویرجینیا در ژانویه 1847 در بیست و پنج سالگی درگذشت.

پو پس از مرگ همسرش در اثر بیماری سل در سال ۱۸۴۷ بیش از پیش به نابسامانی‌های بدنی و روانی دچار شد و به باده‌نوشی افتاد، اگرچه باز هم دراین دوره نوشته‌هایی از خود به جا گذاشت. وی در این سال ها منظومه های بسیار زیبایی سرود، از آن جمله “اولالوم” Ulalume، “ناقوس” The Bell، “الدورادو” Eldorado، “آنا بل لی” Annabel Lee و مانند آن. همچنین مقاله ای مهم با عنوان “یورکا” Eureka که از برجستگی و اعتباری خاص برخوردار شد، منتشر کرد. این اثر که نام دیگرش مقاله ای درباره عالم مادی و معنوی An Essay on the Material and Spiritual Universe است در 1848 منتشر شد که شاعر در آن از عالم مادی و ماوراءالطبیعه و اصل خلقت و سرنوشت سخن گفته است.

در 3 اکتبر ۱۸۴۹ پو را بیهوش در جوی خیابانی در بالتیمور پیدا کردند و به بیمارستان بردند. چهار روز در حال مرگ و زندگی به سر برد و هذیان گفت. از چیزهایی وهمی و شبحی بر دیوار حرف می‌زد، اما نتوانست بگوید که چه بر سر او آمده و سرانجام در 7 اکتبر ۱۸۴۹ در بیمارستان، دیده از جهان فرو بست.

اندیشه

آلن پو، نویسنده آمریکایی، در آغاز قرن 19 درجامعه ای به دنیا آمد که از نظر اجتمایی، فقر و بحران، و از نظر فرهنگی، مکتب رمانتیک درآن بیداد می‌کرد. بداقبالی آلن پو از آنجا شروع شد که درکودکی والدینش را ازدست داد و یتیم شد. آنها بازیگر تئاترسیاری بودند که از شهری به شهری می‌رفتند و شبها غالبا در قهوه خانه ها و مسافرخانه های ارزان قیمت بیتوته می‌کردند. بعدها آلن پو به علت فشارهای روحی، تریاکی و الکلی شد و حتا یکبار دست به خودکشی زد.

در آن زمان جو ادبی و محیط فرهنگی هم غرق شبه روشنفکران اشرافزاده و بورژوازی در حال رشد بود که با تکیه بر اخلاق مزورانه مسیحیت پیوریتان هرگونه نوگرایی، برخورد انتقادی با ادب و فرهنگ را با تهمت، بایکوت، اخراج، فشار مالی و پرونده سازی جعلی پاسخ می دادند.

موضوع تمام آثار آلن پو، ریشه در مبارزه ‌ی دائم او با فقر مالی دارد. او اولین نویسنده‌ی آمریکایی است که سعی نمود از طریق نویسندگی امرار معاش کند، ولی فقدان قانون تالیف تصویب شده درآن زمان سبب شد که ناشرین و مطبوعات، مطالب خارجی را مجانی ترجمه، تا نویسندگان داخلی نتوانند با آنها رقابت کنند.

آلن پو، رویای ترقی و رفاه آمریکایی را کابوس دروغینی می‌دانست و با نقدهای ادبی- فرهنگی اش به مبارزه با تولیدات رسمی بی خطر فرهنگی و مبلغین چاپلوس آن پرداخت. او به دلیل مخالفت با اطاعت کورکورانه، نه تنها از ارتش، بلکه از مطبوعات نیز اخراج شد. در آغاز او از جمله رمانتیکهایی بود که قیمت گزافی برای موفقیت خود پرداخت. تیراژ اولین کتاب شعرش فقط 40 عدد بود.

آلن پو درطول عمر کوتاه خود، مادر، نامادری و همسرش را از دست داد. اکثر آنان در زمان مرگ، جوان بودند. شاید به همین دلیل است که تمام قهرمانان زن او، چهره و رفتاری کودکانه و نابالغ دارند. همسر آلن پو به هنگام ازدواج 14 ساله بود و مادرش در زمان ازدواج فقط 16 سال سن داشت.

به علت شایعه ضعفهای اخلاقی، آلن پو را در طول قرن 19 آمریکائیها بایکوت کرده بودند. در سال 1875 موقع نصب سنگ قبری روی آرامگاهش، وایتمن تنها شاعری بود که در مراسم او شرکت کرد.

پو از چهره های مهم تاریخ ادبیات مدرن جهان است که نماینده‌ی ادبیات آوانگارد زمان خود نیز هست. آلن پو نه تنها شاعری برجسته و داستان نویسی توانا بود، بلکه از مهمترین نظریه پردازان آمریکا در زمینه ادبیات به شمار می‌رود. او به کار روزنامه نگاری و نقد نیز می‌پرداخت .

آلن پو پایه گذار داستانهای علمی- تخیلی است. داستانهای پلیسی او اساس داستانهای جنایی در غرب شد. او خالق داستانهای شبه علمی هم بود. داستانهای مخوف و وحشتناک او خبر از غم و رنج و نیاز و ترسهای روزانه اش می‌دهند، یعنی روزهای تیره و تاری که بار واقعیات اجتماعی اطراف بر او آوار می‌شد. آثارش معرف سفرهای خیالی او نیز هست، نمایش عکس العمل انسان در شرایط فوق العاده سخت و توانفرسا. او درباره‌ی کشورهای خاورمیانه نیز سفرنامه های رمانتیکی نوشت.

آلن پو از آخرین رمانتیکها و از پیشگامان مکتب « هنر برای هنر» است. جهانبینی زیباشناسی او به شعار «هنر در خدمت هنر» بسیار نزدیک است. بعدها نظریه های زیباشناسی او بودلر و سمبولیستهای فرانسوی را تحت تاثیر قرار داد و از طریق سمبولیستهای فرانسه روی ادبیات سایر کشورهای اروپایی اثرگذاشت: بودلر اشعار آلن پو را به فرانسه ترجمه کرد و مالارمه داستانهای کوتاه او را به خوانندگان غیرآمریکایی معرفی نمود.

آلن پو می‌گوید که شعر خلاقیتی آهنگین اززیبایی است، والاترین شکل هنری شعر باید نزدیک شدن به موسیقی باشد، یعنی موسیقی نزدیکترین آیده آل شعر است. در شعر، بازی واژه ها باید بازی آهنگ و ملودی شعر باشد. صاحبنظران روی جنبه موسیقی زبان شعری او غالبا همنظر هستند. آلن پو تحت تاثیر اشعار لرد بایرون به عشق و گذر زمان جفاکار پرداخت و از نابودی زیبایی بر اثر رشد بی رویه‌ی علم و صنعت شکایت کرد.

او در مورد داستان کوتاه معتقد بود که باید بتوان آن را در یک نشست خواند. به نظر او کوتاهی، کیفیت و صرفه جویی در واژه ها از صفات مهم داستان خوب هستند. آلن پو در داستانهایش از خیالپردازی و واقعیت، یعنی از هر دو امکان استفاده می‌کند. او در داستانهای خیالی اش به طرح موضوعات علمی و فلسفی هم می‌پردازد، و در داستانهای وحشتناک تخیلی‌اش، خردگرایی منطقی را نیز گاهی عمده می‌کند. در داستانهای جنایی، او به هراس‌های باستانی بشر، مانند زنده بگوری و بازگشت مرده گان و امثال آنها می‌پردازد. در عین حال، داستانهای او خالی از طنز نیز نیستند.

منتقدین ادبی، او را حلقه‌ی واسط در زنجیر ارتباط بین دوره‌ی رمانتیک و مدرن در غرب می‌دانند. گرچه او رمانتیک بود، ولی خردگرایی را نیز فراموش نمی‌کرد. او همچون بالزاک در فرانسه و گوته در آلمان، جایگاهی در سرآغاز ادبیات مدرن آمریکا اختیار می‌کند. ضمن اینکه باید توجه داشت که رمانتیک بودن سالهای نوجوانی او زیر تاثیر رمانتیکهای انگلیس مخصوصا لرد بایرون است.

به نظر او باید به استقلال هنر یعنی تشکیل قطبی در برابر جامعه با سازماندهی زیباشناسی و قوانین خاص خود، توجه شود. آلن پو یک قرن قبل از همینگوی به مطرح کردن خشونت در ادبیات پرداخت.او به دلیل شرایط تاریخی از نظر سیاسی سنت گرا، و نسبت به پیشرفت و ترقی علم و صنعت بدبین بود.

آثار

از مهمترین رمان ها و داستان های پو می توان موارد زیر را برشمرد:
– در گردباد…
– قتل دو نفره در…
– گودال و آونگ
– یک سفر خیالی
– سوسک طلایی
– گربه سیاه
– داستان‌های شگفت‌انگیز
– قلب رازگو
– زنده به گور
– برنیس
– صندوق آمونتیلادو
– قورباغه
– لیژیا
– مرد توده
– نقاب مرگ سرخ
– قتل در خیابان مورگ
– مغاک و آونگ
– شب هزار و دوم شهرزاد
– تنها در بهشت
– بشکه
– ماسک چهره مرده سرخ
– قلب خائن
– حشره طلایی
– مردی میان جمع
– فرود و سقوط خانه اوشر

پو همچنین اشعار قابل توجهی دارد که برخی از مهمترین آن ها به شرح زیر است:

– آنابل لی
– زنگ‌ها
– شهری در دریا
– الدورادو
– قصر جن زده
– لنور
– کلاغ
– اولالوم
– ستاره و ناقوسها

آثار کامل Complete Works پو در هفده جلد در 1902 به چاپ رسید.

تأثیرگذاری

ادگار آلن پو تأثیر چشمگیری بر ادبیات پس از خود گذاشت و از بنیانگذاران داستان کوتاه به مثابه یک فرم ادبی و همین طور از بنیانگذاران ژانرهای پلیسی، علمی‌تخیلی و وحشت شمرده می‌شود. نویسندگان و شاعرانی نظیر والت ویتمن، ویلیام فاکنر، هرمان ملویل و ری بردبری، و در فرانسه شارل بودلر، شاعر بزرگ فرانسوی که آثار او را به فرانسه ترجمه کرد و استفان مالارمه، و همین طور اسکار وایلد، آلدوس هاکسلی، فئودور داستایوسکی، خورخه لوئیس بورخس و توماس مان از او تاثیر گرفته‌اند..
آدورنو او را خالق هنر کامل و خیالپردازی برجسته می‌دانست. داستایوسکی به ثنویت سبک او در ترکیب خیالپردازی و واقعگرایی اشاره میکرد. بودلر میگوید: ” افکار و جملاتی را که می‌خواستم به روی کاغذ بیاورم، آلن پو بیست سال قبل از من نوشته بود.” ژول ورن و ناباکوف نیز خود را تحت تاثیر آثار او می‌دانستند. به نظر بعضی از منتقدین، ناباکوف رمان لولیتا را به تقلید از داستانهای آلن پو نوشت. ریلکه و گئورگه، شاعران آلمانی زبان هم زیر تاثیر اشعار مدرن او قرار داشتند. بودلر و مالارمه در فرانسه، داستایوسکی در روسیه، دیکنز، و اسکار وایلد و برنارد شاو در انگلیس به دفاع شجاعانه از او و آثارش پرداختند. بعضی از نقاشان قرن 19 از علاقه مندان آثار آلن پو بودند، زیرا او توانایی خاصی در نشان دادن و به تصویر کشاندن بخشهایی از روان انسان با کمک واژه ها داشت.