دهه ها ست که نام آلبر کامو برای اهل کتاب ایرانی بیگانه نیست. فقط کافی است به تعداد ترجمه ها ی یک اثر او «بیگانه» و تجدید چاپ های آن نگاه کنیم تا به میزان محبوبیت او پی ببریم.
او بعدها از خانواده اش با احترام یاد می کرد: « با سکوتشان، با خودداری شان، و با غرور طبیعی و محدودشان، این افراد، که حتی سواد خواندن و نوشتن نداشتند، بزرگ ترین درسها را به من دادند.»
آلبر در نوجوانی توجه معلم هایش را به استعدادش جلب کرده بود. او توانست با گرفتن بورس به تحصیل در دبیرستان بپردازد و سپس با کمک یکی از استادنش وارد دانشگاه الجزایر شود. او در دانشگاه فلسفه آموخت.
در بیست سالگی تجربه ی ناموفقی در ازدواج داشت. در سال 1934 به حزب کمونیست پیوست و این عضویت تا شروع جنگ جهانی دوم ادامه داشت.
اولین فعالیت های فرهنگی کامو با روزنامه نگاری و تشکیل گروه تئاتر شروع شد. در این مدت نمایش نامه های متعددی را روی صحنه برد از اجرای تراژدی های یونانی گرفته تا اقتباس از آثار آندره ژید و آندرو مالرو.
از 1935 تصمیم گرفت که نویسنده شود در همان دوران دو کتاب کوچک از او در الجزایر منتشر شد: «پشت و رو» و «عیش»
در سال 1938 مقامات الجزایری روزنامه ی او را به اتهام هواداری از صلح و طرفداری از اعراب تعطیل کردند و از او خواستند که الجزایر را ترک کند.
در دوران اشغال فرانسه به «نهضت مقاومت» پیوست و از مشهورترین روزنامه نگاران آن دوره شد.
انتشار «بیگانه» و «افسانه سیزیف» در سال 1942 یک شبه او را به شهرت رساند.
در سال 1957، در چهل و چهار سالگی برنده جایزه نوبل شد. او جوان ترین نویسنده ای بود که این جایزه را دریافت کرد. آلبر کامو در سال 1960 در سانحه ای هنگام رانندگی جان سپرد.
کامو سالها دوست و همکار ژان پل سارتر بود. آنها در نهضت مقاومت فرانسه با یکدیگر همکاری می کردند. انتشار «عصیانگر» موجب جدال قلمی بین این دو نویسنده شد. کامو سرکوبگری و جنایت های رژیم شوروی را محکوم می کرد. اما سارتر اعمال زور را در راه رسیدن به عدالت ضروری می دانست.
بی تردید کامو یکی از برترین نویسندگان و روشنفکر فرانسه در قرن بیستم است. او حتی توانست شهرتی فراتر از سارتر پیدا کند. آثار او هم اکنون نیز پر خواننده اند و به زبان های بسیاری ترجمه شده اند.
پرومته در دوزخ (برشی از مقاله ای از کامو)
برای انسان امروز، پرومته مبشر چه پیامی است؟ بی شک می توان گفت که عصیانگر، که علیه خدایان گردن افراخته، نمونه ی انسان معاصر است. و صدای اعتراضی را که هزاران سال پیش از این در سرزمین سوزان سکاها برخاست امروز بدل به تشنج تاریخی بی نظیری گردیده است. اما گویی هنوز آزار این ستمدیده در میان ما ادامه دارد و ما برای شنیدن فریاد عصیان بشر که او تک ناله ی منزوی آن را سر می دهد گوش شنوا نداریم.
در حقیقت به روی عرصه ی خاک، انسان امروز بار درد و رنج به دوش می کشد، از نان و گرمی آتش محروم است و آزادی برای او در حکم زیوری است که وی برای نیل بدان شتابی ندارد. تازه هر لحظه غم تازه ای به مبارک باد آدمی می آید، همچنان که آزادی و آخرین مظاهر آن هر دم اندکی بیشتر ناپدید می شود. پرومته همان قهرمان است که به انسان خدمت و محبت کرد و آتش و آزادی، فنون و هنرها را به او ارزانی داشت.
بشریت امروز نیاز و غمی جز فنون ندارد؛ علیه ماشین می شورد، هنر و ملحقات آن مانع راه او و نشانه ی بردگی او شده است. در حالی که تشخص پرومته، برعکس، در آن است که ماشین و هنر را از هم جدا نمی تواند ساخت. وی بر سر آن است که تن ها و روان ها را می توان با هم آزاد ساخت.
انسان امروز تصور می کند ابتدا باید تن را رها سازد، حتی اگر روان موقتاً ناگزیر به مرگ شود. ولی مگر روان می تواند موقتاً بمیرد؟ در حقیقت اگر پرومته به میان ما بازگردد، انسان امروز در حق او همان خواهد کرد که خدایان باستان با او روا داشتند: انسان ها به دستاویز انسانیت که وی نخستین نشانه ی آن بود او را باز به همان سنگ خواهند بست. دشنام هایی که نثار مغلوب خواهد شد همان ناسزایی خواهد بود که در آستانه ی تراژدی آشیل طنین افکن است: دشنام های زور و ستم……
گزیده ی آثار کامو به فارسی
بیگانه، ترجمه ی محمدرضا پارسایار، نشر هرمس،1388 (از این رمان ترجمه های متعددی موجود است از میان آن ها می توان به ترجمه ی لیلی گلستان، نشر مرکز و ترجمه ی خشایار دیهیمی، نشر ماهی اشاره کرد)
طاعون، ترجمه ی رضا سید حسینی، انتشارات نیلوفر،1375
اسطوره سیزیف، ترجمه ی مهستی بحرینی، انتشارات نیلوفر،1393
یادداشت ها، ترجمه ی خشایار دیهیمی و شهلا خسروشاهی، نشر ماهی،1389
عصیانگر، ترجمه ی مهستی بحرینی، انتشارات نیلوفر، 1387
درباره کامو
آلبر کامو، کانر کروز اوبراین، ترجمه ی عزت الله فولادوند، انتشارات خوارزمی، 1349
فلسفه کامو، ریچارد کمبر، ترجمه ی خشایار دیهیمی، انتشارات طرح نو، 1384
